O 2020 foi para os festivais galegos do audiovisual un ano de aplicar a inventiva para adaptarse a un contexto tan cambiante. “En Proxecta somos dezaseis festivais”, explica Ángel Sánchez, presidente da Coordinadora Galega de Festivais de Cinema (Proxecta) e co-director do Play-Doc de Tui. “No formato híbrido fomos cinco festivais (Curtocircuíto, S8, Play-Doc, Cans e a MICE). Outros optaron por un formato eminentemente presencial, como Cineuropa, o FICBUEU, o Curtas Festival do Imaxinario, o Galician Freaky Film Festival, Intersección ou o VIA XIV de Verín, e o Carballo Interplay tivo que reformularse na última semana como 100% online”. O festival Novos Cinemas está previsto para este decembro nunha situación aínda incerta, e a ChanfainaLab ou o FanCine de Lemos suspendéronse este ano. O balance é, como pasa no sector en xeral, desigual, con moitas fortalezas pero tamén debilidades transversais. “Creo que imos por diante, que os eventos culturais demostramos profesionalidade, capacidade de ser vangardistas, de xerar espectadores críticos e polo tanto unha sociedade moito máis rica… E desde as administracións subestímasenos un pouco, polo que temos que facer bastante pedagoxía. E niso estamos cando constituímos entidades como a coordinadora, como Proxecta ou como Pantalla a nivel estatal.”

No que se refire a Play-Doc, mantiveron unha asistencia presencial de 1.800 persoas (no contexto dunhas reducións de aforo do 70%) e chegaron a 15.000 máis a través de Filmin, onde complementaron o programa de novidades coa recuperación de retrospectivas nas que en anos anteriores achegaran ao público a obra de Les Blank, Ross McElwee ou Dominic Gagnon. “Para nós a experiencia efémera dun festival presencial, nunha sala de cinema, en comunidade, é insubstituíble. Outra cousa é que poidas combinar. A parte virtual dáche a oportunidade de expandirte a un público máis amplo que non ten a capacidade de estar alí”. O contexto acelerou así a virtualización dalgúns eventos e abriu novas posibilidades para eles, entre as que Ángel Sánchez destaca a de rexuvenecer os públicos, a do live streaming que achegue a profesionais para experiencias en directo nas que outra maneira non poderían participar, e “unha oportunidade de retorno económico, de monetizar os contidos para que sexan unha oportunidade de financiamento”.

De todas maneiras, Ángel Sánchez insiste na dificultade de continuar a avanzar, no cualitativo e o cuantitativo, se as estruturas dos festivais continúan a ser fráxiles, e pon en contraste a importancia dos festivais no crecente prestixio do cinema galego nos últimos anos (“estamos acorde cunha gran xeración de creadores audiovisuais que medraron ao carón destes festivais e que se retroalimentaron con eles”) cunha implicación por parte das institucións que é desigual, e que no contexto actual é crucial. Con todo, a labor de Proxecta axuda a operar nesta situación: “Dun tempo a esta parte conseguimos ser asesores na redacción das axudas da Xunta, mellorar as bases… Estamos tamén elaborando estudos internos de impacto, de análise das nosas estruturas, do impacto económico que xeramos…”. A participación de Proxecta na recén creada federación que une ás coordinadoras do Estado, Pantalla, pode abrir no futuro próximo unha etapa de maior unidade e capacidade de presión para o sector. Polo de agora, o traballo segue e Play-Doc vén de abrir as inscricións de filmes a competición para a súa edición de 2021.