Xa sabedes como é o audiovisual: as cousas non se fan dun día para outro. Vemos o inicio da rodaxe dunha serie, ou o anuncio do equipo dun filme, ou o pitching dun proxecto, e logo pasamos meses e meses cos dentes longos agardando a ver o produto rematado. Pois ben, o 2019 promete darnos a satisfacción de ver na(s) pantalla(s) moitas desas cousas:“Hierro”, a serie dos irmáns Coira coproducida por Portocabo; o regreso de Oliver Laxe con“Aquilo que arde”; as estreas de Vaca Films“Feedback” e“Quien a hierro mata”, novos traballos de Eloy Enciso, Jaione Camborda ou Lois Patiño e, noutro ámbito, a webserie“Antes de perder”, dirixida por Sonia Méndez para a plataforma Playz de RTVE. Claro que tamén volverá poñernos os dentes longos cando vexamos arrincar as rodaxes de cousas como“Unicorn Wars”(a segunda longa de Alberto Vázquez) ou“Eles transportan a morte”(debut na longa de Helena Girón e Samuel Delgado).

Hierro: o talento galego á cabeza da ficción europea

Con Alfonso Blanco como produtor executivo, Jorge Coira como director e Pepe Coira como guionista (coordinando un equipo de escritura que tamén inclúe a Araceli Gonda, Fran Araújo ou Carlos Portela), Hierro promete ser unha das ficcións televisivas clave da tempada. Movistar+ emitirá esta serie orixinal que produce Portocabo en colaboración coa francesa Atlantique Productions e a cadea ARTE France, e que conta co aval de ter sido destacada na Berlinale 2015 como mellor proxecto do ano.
O reparto estará encabezado por dous intérpretes do prestixio de Candela Peña e Darío Grandinetti. Peña interpreta a unha xuíza que é enviada á illa de El Hierro (a máis remota do arquipélago canario) a modo de castigo. Ao pouco de chegar, aparece asasinado Fran, un mozo ferreiro, o día que ía casar coa filla de Díaz (Grandinetti), un terratenente que se convirte no principal sospeitoso. A aposta das televisións de pago e as plataformas online polas ficcións ambiciosas parece abrir espazo para proxectos ambiciosos con vontade de circular internacionalmente como Hierro. Non podemos agardar a vela.

Aquilo que arde: Oliver Laxe regresa a Galicia para a súa terceira longa

Logo dos premios en Cannes para Todos vós sodes capitáns e Mimosas, Oliver Laxe volveu a Galicia para filmar Aquilo que arde, a que será a súa terceira longametraxe, un “melodrama seco” que xira arredor dos incendios forestais. No filme o protagonista, Amador, abandona o cárcere tras cumprir condena por piromanía e volve á súa aldea coa súa nai. Ao cabo dun tempo, un incendio arrasa a comarca e Amador é acusado polos veciños de telo perpetrado.Rodada nos Ancares e noutros puntos de Galicia nos que Laxe e o seu equipo acompañaron a brigadas de bombeiros forestais durante o seu traballo cos lumes, o director ten declarado que a inspiración para este (e para os seus filmes previos) está nas formas de estar no mundo dos seus antepasados na montaña lucense. Unha “doce, digna e soberana sumisión”, unha posición humilde diante da inmensidade da natureza e da vida que Laxe busca utilizar como principio activo para o seu cinema. Neste caso, a intención é, nas súas palabras, “capturar a extrema beleza desa España que se baleira”.


A produción corre a cargo de Miramemira en colaboración con Kowalski Films, 4a4Productions e Tarantula. No equipo repiten colaboradores habituais do cineasta, como o guionista Santiago Fillol ou o director de fotografía Mauro Herce.

Un ano cheo de actividade para Vaca Films

Logo da estrea de A sombra da lei este 2018, o vindeiro ano volve presentarse como ilusionante para a produtora coruñesa, coa estrea de dúas longametraxes ben agardadas. Unha delas é Feedback, un thriller con toques de terror que suporá o debut na longametraxe de Pedro C. Alonso logo de varios lustros traballando con éxito na realización de publicidade. O Brexit serve de fondo a esta coprodución internacional na que un xornalista radiofónico se enfronta ao asalto en directo do seu programa. Espérase a súa chegada ás salas no segundo trimestre de 2019.

Cara ao final do ano teremos a oportunidade de ver Quien a hierro mata, onde Luis Tosar, María Vázquez ou o añorado Xan Cejudo se puxeron ás ordes de Paco Plaza (REC, Verónica) para outro thriller rodado na zona de Arousa e nos arredores da Coruña. Por primeira vez, o cineasta traballa cun guión alleo (escrito por Juan Galiñanes e Jorge Guerricaechevarría) para contar unha historia de vinganza na que un enfermeiro se ve envolto nunha trama de narcotráfico. Segundo Emma Lustres, o filme explora “o lado máis escuro do ser humano” e pon ao público nunha posición incómoda.

Ademais destas dúas estreas, Vaca Films tamén iniciará en 2019 as rodaxes de Hasta el cielo, o novo filme de Daniel Calparsoro, e Unsafe, de Daniel Benmayor.

Estreas en todas as pantallas

Ademais de cine e televisión, o 2019 traeranos un dos proxectos máis ambiciosos da ficción web galega: Antes de perder. Esta sorte de road movie que dirixe Sonia Méndez sobre un guión que ela mesma escribiu con Sandra Lesta e Daniel D. García é unha serie de acción con mirada feminista. É algo que se ve no argumento, coa fuxida de dúas mulleres polas estradas galegas, e que se traslada tamén ao reparto (con Mariam Hernández e Esther Acebo como protagonistas) e ao equipo, coa fotografía a cargo de Lucía Catoira Pan ou Nati Juncal e Silvia Fuentes na produción. Poderá verse na plataforma PlayZ de RTVE e contará cun universo transmedia propio, incluíndo unha miniserie sobre os personaxes de Xosé Touriñán e Marcos Pereiro, que completan con Xúlio Abonjo, Manuel Manquiña, Patricia Vázquez ou Carolina Iglesias un casting maioritariamente galego.

O Carballo Interplay tamén continua a animar a produción galega neste formato, na que agardamos a estrea dos primeiros capítulos de Sígueme(gañadora do seu premio a proxecto) e quizais a continuación de Dinosaurio, a webserie creada no marco do seu Campamento Kamikaze (coa participación de xente como Anxos Fazáns, Enrique Lojo, David Sainz, Teresa Segura ou os Porco Bravú), que propón un marco aberto á participación de calquera persoa coa premisa de que “internet acabou”.

Seguindo no ámbito das ficcións seriadas, pero neste caso para televisión, unha das estreas máis agardadas é a de Lobos e cordeiros, unha produción de Galiwood para a TVG ambientada na Galicia de 1898, cos conflitos bélicos da época como pano de fondo. O 2 de xaneiro estrearase esta serie que inclúe intriga e amores imposibles entre unha familia nobre, unha burguesa e unha campesiña. No reparto, rostros coñecidos (Luís Iglesia, Sabela Arán, Susana Sampedro, Camila Bossa, Alberto Rolán) e caras máis novas como Desiré Pillado ou Sara Sanz.

O pasado OUFF acolleu a preestrea desta serie e de Os Mariachi, a nova sitcom de Zopilote, que conta o día a día dunha extensa familia ourensana en estilo falso documental e que comezou a emitirse na Galega este decembro. Repiten no elenco boa parte das actrices e actores que participaran con éxito en Era visto!: Federico Pérez, Patricia Vázquez, Manuel Manquiña, Marcos Pereiro… pero tamén Antonio Durán“Morris” ou Cristina Andrade.

Espérase tamén para televisión a nova serie de Bambú Producciones, desta volta para Netflix: Alta mar, ambientada nun transatlántico que viaxa de Europa a América nos anos 40, no que aparece asasinada unha pasaxeira que ninguén coñece. Ramón Campos e Gema R. Neira son os creadores desta ficción que dirixirá Carlos Sedes e terá a Campos e Teresa Fernández-Valdés como produtores executivos. Tamar Novas será a cara galega máis destacada dun reparto que inclúe tamén a José Sacristán, Ivana Baquero ou Jon Kortajarena.

ALGO SOBRE 45 REVOLUCIONES

En cinema, este ano agárdase a estrea dos novos traballos de numerosos cineastas de Galicia avalados polo seu percorrido previo por festivais, como é o caso de Jaione Camborda, Eloy Enciso ou Lois Patiño. A primeira longametraxe de Camborda, Arima, vén de gañar o Premio Push Play Work in Progress no Festival de Xixón, e é un proxecto no que a directora e guionista vén traballando durante preto dunha década. Con Melania Cruz ou Tito Asorey no reparto, o filme describe, envolto en atmosferas evocadoras, a vida de catro mulleres e unha nena que se ve alterada pola aparición inesperada de dúas figuras masculinas.

Eloy Enciso rodou este 2018 Longa noite, a súa terceira longametraxe despois de Pic-nic e Arraianos(premiada no BAFICI ou Sevilla). Nesta produción de Filmika Galaika, o meirego explora a paisaxe nocturna e as historias de represión en Galicia, cun guión baseado en fragmentos de obras de Max Aub, Luís Seoane ou Ramón de Valenzuela. Outra das figuras clave do Novo Cinema Galego, Lois Patiño, leva unha tempada traballando en Tempo vertical logo do éxito acadado por Costa da Morte. Coproducida por Zeitun Films e Amanita Films, Patiño busca nela entretecer ficción con ensaio documental e audiovisual, nunha “película pantasma” que sucede nunha vila galega, traballando na relación dos galegos coa morte na nosa cultura, e na relación do tempo presente co tempo dos mitos.

Rodaxe de ‘Longa noite’, de Eloy Enciso.
‘Tempo vertical’, de Lois Patiño

2019 tamén traerá a chegada ás pantallas de varios proxectos que levantaron moita expectativa durante as súas rodaxes polo material de partida. Un deles é Elisa y Marcela, un filme orixinal de Netflix coproducido pola TVG, onde Isabel Coixet pon en escena a historia do primeiro matrimonio homosexual de España. Coixet leva 10 anos desenvolvendo este proxecto baseado na vida destas dúas mulleres, que conseguiron casar en 1901 na Coruña (e pola igrexa!) e xa inspiraron unha exitosa obra teatral de A Panadaría. No reparto, encabezado por Natalia de Molina e Greta Fernández, hai unha forte presenza galega na que Zenit TV participou da selección: María Pujalte, Sara Casasnovas, Tamar Novas, Manuel Lourenzo, Luísa Merelas… 

A data de estrea da película de Coixet non está concretada, pero si que sabemos que en xaneiro chega ás salas Memorias de un hombre en pijama, que adapta a novela gráfica de Paco Roca mesturando animación e imaxes reais (nas que Raúl Arévalo e María Castro son os protagonistas). Con Carlos Fernández de Vigo na dirección, Ángel de la Cruz na produción e o guión ou Lorena Ares a cargo da animación, o filme (gañador do Premio Galicia no pasado OUFF) narra a historia de Paco, que na plenitude da súa vida cumpre o soño infantil de traballar dende a casa en pixama, pero enfróntase á irrupción na súa vida da rapaza da que namorou.

Precisamente no marco da animación haberá que estar atentos ao traballo de Abano Producións, que estreará este ano Homomaquia, curtametraxe de David Fidalgo Omil, quen vén asentando nos últimos anos unha obra en curtas e videoclips chea de personalidade. Dende Abano tamén continuarán avanzando na produción de Unicorn Wars, a esperadísima seguinte película de Alberto Vázquez, que volve a ese universo de fábula escura co que xa ten recollido tres premios Goya. Xa se pode ver o seu teaser.

Para o ano que vén tamén cabe esperar a estrea de proxectos ben diversos que no último ano completaron as súas rodaxes ou foron presentadas en formato work in progress en espazos como o Festival de Cans. É o caso de Nación de muchachos, o documental de Javi Camino que afonda na comunidade e o circo formados en Benposta (Ourense) polo Padre Silva durante o franquismo; tamén de 3, primeira longa de Blas Lamazares Fraile, un retrato íntimo de tres rapazas en Berlín; ou do filme transmedia de Roi Fernández Ursúas, que recolle diferentes personaxes nunha visión particular arredor do camiño de Santiago. Noutro ámbito diferente, tamén completou a súa rodaxe7 limbos, o cruce entre cinema, arte contemporánea e experimentación sonora dirixido por Berio Molina e Alexandre Cancelo.

Ursúas, de Roi Fernández.

https://player.vimeo.com/video/300260726
https://vimeo.com/300260726
A maiores, hai un bo número de filmes galegos que comezaron o seu percorrido por festivais (ou polas salas) en 2018 e aínda teñen por diante unha traxectoria interesante que pode traernos moitas alegrías. É o caso de Hamada, de Eloy Domínguez-Serén, que volveu de Xixón con dous premios logo da súa estrea en Amsterdam. Tamén veu de alí con premio La felicidad de los perros, de David Hernández, e a sorprendente colaboración entre Lois Patiño e Novedades Carminha O espírito de Pucho Boedoviuse en Curtocircuíto e no In-Edit de Barcelona, un dos máis prestixiosos espazos para o documental musical. Por Donostia pasaron dúas producións de Frida Films: Trote (primeira longa de Xacio Baño, recén estreada en cines) e o documental Gallo, de Antonio Díaz Huerta, máis exemplos dunha lista ben longa de proxectos que poden pasear internacionalmente o audiovisual de Galicia. E, por suposto, haberá que estar atentos e atentas ademais a ver con que nos sorprenden prolíficos talentos do cinema galego como Adrián Canoura (que está a levar a cabo unha interesante colaboración co proxecto musical Baiuca), Lucía Estévez ou mesmo Mar Catarina e Rubén Domínguez (Prenom), participantes todos eles tamén no último Chanfaina Lab, que cada ano aporta dende San Sadurniño unha interesante cantidade de novas curtametraxes.

Trailer de ‘Hamada’, de Eloy Domínguez Serén.

Cousas novas para que nos coma a curiosidade

Se 2019 promete calmar moitas das nosas ansias ao ver por fin o resultado final dos proxectos que vimos apuntando ata o de agora, tamén vai espertarnos máis curiosidade segundo vaiamos sabendo máis de cousas como Ons, a nova película de Alfonso Zarauza, que ten un matrimonio en crise, unha illa deshabitada e unha misteriosa muller estranxeira como ingredientes principais. Noutras illas, concretamente nas Canarias, transcorrerá tamén parte da rodaxe de Eles transportan a morte, longametraxe de Helena Girón e Samuel M. Delgado con produción de Filmika Galaika, centrada en tres homes que evitan a súa execución enrolándose na viaxe de Cristóbal Colón ás Indias.

‘Ons’, de Alfonso Zarauza.
‘Eles transportan a morte’, de Helena Girón e Samuel Delgado.

Estes dous proxectos recibiron axudas da Agadic que tamén nos fan prestar atención ao avance neste ano de propostas como O Santa Isabel, de Paula Cons, que foi seleccionado no seu momento para a iniciativa SANFIC do Festival de Santiago de Chile. Seguimos coa presenza do mar e as illas neste thriller sobre o naufraxio dun buque fronte a Sálvora, no que tres mulleres rescataron a 50 persoas. Participan na produción de Agallas Films a TVG, TVE ou ETB. Agallas e Somadrone tamén lideran O futuro da mente (Mind Forward), documental científico dirixido por Ruth Chao arredor dos avances na neurotecnoloxía, que xa iniciou rodaxe con entrevistas a expertos de todo o mundo. Este filme conseguiu a axuda a desenvolvemento de MEDIA e continúa a carreira de Chao nos proxectos audiovisuais sobre ciencia, que xa a achegaron ao público de Discovery Channel, Al Jazeera ou France 5.

‘O Santa Isabel’, de Paula Cons.

Para televisión agárdase a colaboración entre Manane Rodríguez (candidata por Uruguay aos Oscar con Migas de pan) e a guionista Alicia Freire Vera, que adaptará a novela autobiográfica da xornalista Silvia Pérez Trejo Academia de mujerespara esta produción de Xamalú Filmes. Nela, a protagonista inicia unha viaxe emocional e xeográfica trala morte da súa nai. Tamén seguiremos o achegamento á televisión de Matriuska con As crisálidas, proxecto de Samuel Lema entre o drama e o realismo máxico. A empresa pontevedresa tamén ten en carteira A media voz, proxecto que participou recentemente no Foro de Coprodución Europa-América Latina do Festival de San Sebastián baseado na correspondencia entre as cineastas e emigrantes cubanas Heidi Hassan e Patricia Pérez.

‘As crisálidas’, de Samuel Lema.

Tamén para televisión, Portocabo pechou un acordo para unha nova coprodución cunha empresa portuguesa. Despois da colaboración que deu pé a Vidago Palace, e de novo coa participación tanto da TVG como de RTP, a produtora galega puxo en marcha coa lisboeta Sp-i o thriller Auga seca, unha ficción de seis episodios ambientada en Vigo e Porto. Tamén agardamos saber máis este ano de Garbo, el espía que engañó a Hitler, colaboración entre Portocabo e Vaca TV presentada no Conecta Fiction, e que tratará sobre o espía que fixo crer aos alemáns que o desembarco de Normandía era só unha manobra de distracción. Ese mesmo marco tamén acolleu o pitching de Y sin embargo, amigas, comedia de Diana López Varela, e Oro negro, tamén de Paula Cons, un “western crepuscular” que se materializará asimesmo como coprodución galego-portuguesa. Outra feira, o MIPCOM de Cannes, acolleu en outubro a visita dunha delegación galega encabezada pola Agadic e oito produtoras, na que puidemos coñecer proxectos como Tres caminos, Hijos de la ira ou Reinas (Ficción Producciones), O legado de Matthew Steward(con participación de CTV), El camino(Zenit TV), e outros proxectos de Portocabo como Miracle Tunes ou Cuñados.

Trailer da curta ‘Einstein-Rosen’ de Olga Osorio, que proxecta convertese en longametraxe.

No marco do pasado Festival de Cans tamén houbo espazo para coñecer o estado de novos proxectos de Olga Osorio, Ángeles Huerta, Roque Cameselle ou Nerea Barros. A actriz avanzou a súa entrada na produción con Morir para contar, de Hernán Zin (que puido verse en Cineuropa, Sevilla ou a Seminci) e prepárase para dirixir La barrera de cristal, sobre a “barreira invisible que nos separa dos animais e do planeta”, para a que investigou no Congo e contactou con varias primatólogas. O cineasta vigués, pola súa parte, segue a avanzar en A granxa dos malditos, filme de zombis no que colabora TVE, logo da estrea o pasado ano de British Winters. Olga Osorio dará continuidade á súa multipremiada curta Einstein-Rosen nunha longametraxe do mesmo título producida por Vaca Films, e Ángeles Huerta avanza en O corpo aberto, western gótico no que adapta “Lobosandaus”, relato fronteirizo de Xosé Luís Méndez Ferrín incluído en Arraianos.

Só con botar unha ollada a todo o listado anterior de proxectos xa podemos ver que o audiovisual galego ten un ano intenso en marcha, pero é tamén de esperar que aparezan moitos outros produtos dos que aínda non sabemos nada e repitan o mesmo proceso de calmar as nosas ansias e espertar outras novas. É a vida.