Incentivos ao sector audiovisual: ata agora e de aquí en adiante
Incentivos ao sector audiovisual: ata agora e de aquí en adiante
No mes de novembro, nunha das mesas sectoriais sobre distribución que tiveron lugar durante o FIC Xixón, comentábase o dato de que entre o mes de marzo e novembro de 2020 485 películas cambiaran de data de estrea, e tamén que case todas esas películas que finalmente chegaban a estrearse sufrían entre un 70 e un 90% de perdas, confirmando o que apuntaba Paula Cons noutra reportaxe destes Papeis da Academia.
Durante o 2020, as diferentes institucións relacionadas coa cultura e, en particular, co audiovisual, foron aprobando algunhas medidas e incentivos que buscaban atallar os problemas que revelan estas cifras. Entre eles estivo a redefinición do concepto de “estrea comercial” de cara a flexibilizar o cumprimento dos requisitos para as subvencións a longametraxes do Instituto da Cinematografía das Artes Audiovisuais (ICAA), tamén a aparición de alianzas como a do propio ICAA con Acción Cultural Española (AC/E) e a fundación da Academia do Cine con Netflix (que aportou un millón de euros para persoas traballadoras do sector). En xeral, as medidas específicas do Ministerio de Cultura tiveron como elemento central un Real Decreto Lei de 76 millóns de euros a beneficio de artistas, produtoras, exhibidoras e pemes cinematográficas. Esas políticas ían tamén na liña de flexibilizar de prazos e requisitos para as produtoras nas axudas (por exemplo, nas de longametraxes aumentou a porcentaxe percibible no primeiro pago ata un 40% do total), e tamén incluían incentivos fiscais. Nese senso redactouse de novo o artigo 36 da Lei do Imposto de Sociedades para aumentar as deduccións por investimento en produción cinematográfica). A maiores, púxose en marcha unha liña de subvencións para salas de exhibición comercial, coa intención de sufragar gastos derivados das medidas sanitarias e de redución de aforos, e tamén unha subvención directa á SGR Audiovisual Fianzas. Ao longo do segundo semestre do ano seguiron aparecendo axudas, como as destinadas á organización de festivais, que incrementaron o presuposto nun 20% e os festivais beneficiados nun 50%.
A Xunta de Galicia tamén aprobou un Plan de Reactivación destinado a paliar os efectos da covid-19 no sector cultural e no turístico, cunha partida económica de algo máis de 3,5 millóns de euros. Algunhas das principais medidas dirixidas ao ámbito audiovisual dentro deste plan foron a adecuación dos prazos de xustificación de proxectos previamente subvencionados e, especialmente, a reformulación das convocatorias abertas para facilitar e axilizar anticipos das axudas que lles permitisen unha liquidez económica inmediata ás empresas. Dolores Meijomín, coordinadora da política audiovisual da Axencia Galega das Industrias Culturais, explica que estimaron urxente “asegurar a viabilidade de empresas e entidades xeradoras de actividade para amortiguar, na medida do posible, a paralización do sector e consecuentemente a dos seus traballadores”. En paralelo, a Agadic traballou para sacar adiante o calendario ordinario desas axudas e resolver as convocatorias pendentes, e tamén na posta en marcha dun sistema de apoio inmediato para aliviar a situación das empresas de exhibición cinematográfica activas en Galicia, que neste momento son as que máis están padecendo os efectos da pandemia. Debullamos no resto deste texto o que se sabe (e o que se agarda) de cara a 2021 por parte dos principais axentes do sector.
Institucións
A saída desa liña de axudas específica para o sector da exhibición é unha das principais novidades entre as medidas da Agadic para o ano 2021. En xeral, a cultura verá un aumento do investimento destinado pola Xunta de Galicia ao sector, xa que o conselleiro da área, Román Rodríguez, anunciou unha suba de 94 millóns de euros no orzamento. Entrando máis ao concreto, Dolores Meijomín indica que haberá tamén “un incremento na liña de creación audiovisual para promover o apoio a curtas xa rodadas e ás webseries”, e tamén subas na liña de subvencións aos festivais galegos de cinema. Adiantaba tamén que se publicará en breve a convocatoria de axudas a producións audiovisuais de contido cultural galego para 2021, que xa neste ano aumentou a súa dotación a 2,5 millóns de euros, e indicaba que a finais do primeiro trimestre sairán as convocatorias de desenvolvemento de proxectos e as de coprodución internacional para proxectos galegos en participación minoritaria. Respecto á flexibilización de prazos que se deu neste 2020, Meijomín indica que se deron “nun contexto moi excepcional, amparadas por unha normativa xeral que o permitiu”, polo que a nivel xurídico pode ser complicado que se adapten de novo os tempos. Con todo, sinalou que a Agadic “sempre está en disposición de esgotar todas as vías de solución posibles, chegado o caso”.
Desde Agadic manteñen comunicación continua co ICAA a través do grupo de traballo CÓMICA, onde se tratan axudas e outros aspectos de interese común para as comunidades que desenvolven competencias en materia audiovisual. A curto prazo, no Instituto dependente do Minsterio de Cultura non se prevén cambios nas convocatorias. Meijomín apunta que “cómpre reseñar os excelentes resultados dos proxectos galegos que se presentaron no ano 2020 tanto a longametraxes e curtametraxes do ICAA como á distribución televisiva MEDIA”, proxectos que en boa parte contaban xa co apoio da Agadic. No referente á Unión Europea, agárdase para 2021 un novo paquete de liñas de axudas a través do programa Europa Creativa e o citado subprograma MEDIA. Actualmente as bases para este novo programa marco estanse a negociar entre a Comisión Europea, o Parlamento Europeo e o Consello, e organizaranse en tres grandes bloques: audiencia, negocio e creación. Haberá que agardar ata finais de ano para saber algo máis dos cambios, das novas convocatorias e do presuposto estimado.
Televisións
Ademais do investimento dos gobernos destes diferentes niveis, as televisións públicas e privadas deberán cumprir coas obrigas da Lei Xeral de Comunicación Audiovisual, que obriga tanto as canles públicas como ás privadas a destinar parte dos seus ingresos en financiar cine europeo (un 6% no caso das públicas e un 5% no caso das privadas), producións independentes e en producións en linguas oficiais do estado. Segundo datos do último informe da Comisión Nacional dos Mercados e a Competencia, correspondente ao ano 2018 pero publicado neste 2020, a TVG é unha das televisións que máis fomenta a produción audiovisual e que cumpre coas obrigas de maneira máis clara, superando amplamente o investimento en obra europea que a lei lle require. Neste ano, a CRTVG ampliou a súa participación en proxectos cunha comisión extraordinaria para a avaliación de proxectos audiovisuais (á parte da convocada a comezos de ano), que se enmarcou dentro dun paquete de medidas deseñadaspara apoiar á industria e ao sector audiovisual. Este paquete incluíu medidas como a moratorias de prazos de entrega das producións que viron interropidas as súas rodaxes, redución dos prazos de pagamento a produtos entregados e servizos prestados ou partidas económicas para a adquisición de documentais en galego de productoras que os teñan rematados e nos que a Corporación non tivera participado con anterioridade. De cara o vindeiro ano 2021, o director da CRTVG garantía na Comisión de Control no Parlamento de Galicia a estabilidade na inversión no sector audiovisual galego por parte da corporación para o ano que vén, que estará por riba dos 36 millóns de euros.
Plataformas dixitais
Está por ver se a pandemia e o confinamento acurtaron o camiño nos cambios do consumo de contidos audiovisuais en plataformas dixitais, máis alá do que marcou o propio contexto. Máis horas na casa, máis consumo de series e películas no sofá ou na cama. Neste sentido, hai que ver como se adecúa este contexto na nova Lei de Comunicación Audiovisual, que prevé axustarse ao ordenamento xurídico contemplado pola UE en 2018. Este tomaba nota dos cambios na realidade do mercado e obrigaba ás plataformas baixo demanda que ofertaban servizos audiovisuais na rede a investir nas producións nacionais de cada país, lexislando para protexer os contidos europeos. Polo tanto, si que se marcan novos horizontes en canto ao financiamento de producións. Que cambios están previstos no anteproxecto da nova lei? Por un lado, a equiparación da obriga das plataformas dixitais (con HBO, Netflix e Amazon Prime como as maioritarias) que traballen nun ámbito estatal ou autonómico (ou que estean establecidas noutro estado membro pero ofrezan servizos a España) á dos operadores de televisión: deberán financiar cine europeo cun 5% do que xeren no noso mercado. Estas obrigas tamén deben traer de forma paralela máis transparencia nas audiencias, nos datos relativos aos suscriptores e na súa facturación a nivel nacional. Na reforma tamén se contemplan medidas de protección para as productoras independentes e cambios na obriga de reservar cota de pantalla para obra europea: o 51% para prestadores de servizo de comunicación audiovisual televisivo lineal e, no caso de plataformas VOD, o 30% do seu catálogo. Nese sentido, a normativa parece abrir novas opcións para que o audiovisual galego capte financiamento. En calquera caso, o contexto é cambiante e aos cambios normativos cóstalles avanzar á velocidade que o sector demanda, polo que será preciso seguir atendendo ás administracións, as televisións e as operadoras de vídeo baixo demanda ao longo do ano para ver como se concretan as súas medidas.
Outros proxectos: divulgación, investigación, cooperación
Outros proxectos: divulgación, investigación, cooperación
A maioría dos proxectos que acolle o audiovisual galego poden agruparse, con maior ou menor facilidade, no resto de apartados desta sección: normalmente son cine, ou televisión, ou contidos web (aínda que ás veces sexan varias cousas), e normalmente teñen unha data máis ou menos marcada para a súa finalización. Pero existen outra serie de ideas que escapan desta clasificación, nalgúns casos porque teñen un horizonte temporal máis indeterminado e noutros porque teñen máis que ver coa investigación ou as iniciativas culturais e sectoriais que coa creación en si. Neste punto abordamos algúns deles.
Un dos exemplos deste escapar ás definicións do que falabamos represéntao o Colectivo Cinema Semente, un proxecto multidisciplinar que utiliza o audiovisual para a reflexión e a transformación do rural galego, e que en concreto se centra no concello de Cortegada. O colectivo presentou a súa peza Notas sobre a habitabilidade en A Barca ver en festivais como Curtocircuito, Cans ou o Play-Doc de Tui, amosando un dos moitos pés que ten este colectivo, que quere imaxinar outras posibilidades de vivir nun espazo utilizando o cinema e o audiovisual como ferramenta de unión e comunicación cos habitantes do lugar.
Precisamente, Cinema Semente compartiu proxección en Curtocircuíto coas realizadoras Lara e Noa Castro, que fan tamén parte xunto a Noemí Parga, Raquel Álvarez, Daniel Arana e Judith Salgado doutro colectivo artístico: o Grupo Subterráneo, que naceu hai un ano e no que conviven creadores e creadoras do ámbito audiovisual e das belas artes. Unha das súas primeiras accións foi comisariar a sección Escolas no Festival Intersección, e a curto prazo seguirán traballando en novas sinerxias e conexións de cara o vindeiro ano, tanto no creativo como no curatorial, cunha convocatoria estatal de correspondencias audiovisuais que sairá neste mes de decembro e estará aberta ata mediados de 2021. A longo prazo queren realizar e colaborar nas súas propias producións como colectivo, uns obxectivos que, polo momento, están en stand-by pola covid-19.
En pausa pola pandemia están tamén as bolsas de creación que puxera en marcha MOCA, o Museo Online de Cine Autobiográfico, para fomentar a exploración audiovisual e a mirada artística dende o eu. A convocatoria das dúas bolsas que ofrecían, e que incluían dotación económica e material, está paralizada ata novo aviso, mais este proxecto de La Cinematográfica e Cafés Candelas continúa co resto da súa actividade, dedicada á creación e a investigación arredor da escritura autobiográfica, a exploración da memoria, as relacións coa familia ou a indagación no arquivo.
Precisamente, a investigación cinematográfica en Galicia continúa a ampliar a súa produción. Este 2020, o Grupo de Estudos Audiovisuais da Universidade de Santiago de Compostela organizaba a cuarta edición de CO(M)XÉNERO, o Seminario Permanente de Comunicación e Xénero, que xirou arredor dos diarios fílmicos, e nesta edición presentouse a primeira publicación que recolle unha parte das intervencións de seminarios anteriores. O libro, editado por Vía Láctea, únese así a De illas e sereas, a terceira parte dos ensaios Para unha historia do cinema en lingua galega, que coordina este grupo da USC e publica Galaxia, afondando nuns traballos de reflexión e recuperación que prevén continuar no futuro.
Tamén desde o ámbito da educación, pero neste caso no da primaria e a secundaria, se traballaba este ano arredor do audiovisual galego co nacemeno de Fiestra, unha plataforma dixital desenvolvida pola Academia Galega do Audiovisual, para traballar co cinema galego nos centros de ensino. Neste proxecto pedagóxico, que nace da necesidade do profesorado de ter materiais para traballar nas aulas, atópase un repositorio de curtas galegas seleccionadas polo seu valor educativo, que van acompañadas de materiais didácticos para traballar co alumnado, e ao que se lle augura unha boa vida na rede e a incorporación de máis obras.
No ámbito da organización do sector, este ano viu, diante das novas necesidades de cooperación e de diálogo coas institucións, o nacemento de plataformas como Pantalla (a Federación Estatal de Coordinadoras de Festivais de Cine e Contidos Audiovisuais, da que participa a galega Proxecta) ou PROMIO, a rede de cines independentes do estado español. Esta organización nace para apoiarse no seu obxectivo principal, a defensa da diversidade cinematográfica, e vela pola inclusión nas súas programacións semanais de producións independentes.
En PROMIO, que ten como presidente a Ramiro Ledo, participan salas de cine galegas como NUMAX (Santiago), DUPLEX (Ferrol) e Codex Cinema (Lugo) ao carón de referentes desta diversidade no Estado como Zumzeig (Barcelona), Cinema Truffaut (Girona) ou CineCiutat (Palma de Mallorca).
Proxectos de documental: miradas arredor do social
Proxectos de documental: miradas arredor do social
O terreo do documental e a non ficción, que vén sendo fértil no audiovisual galego nos últimos anos, acolle de cara ao ano que vén un bo número de filmes en produción, de temáticas e enfoques ben variados.
Algúns deles teñen en común, como é inevitable, o ter visto os seus plans alterados por mor das dificultades derivadas da situación sanitaria. É o caso de Onde máis doe de Manane Rodríguez, cuxa rodaxe foi retrasada a marzo do próximo ano. Este documental de Xamalú Filmes (que ten tamén en desenvolvemento unha longa de ficción de Rodríguez, Las esclavas de la casa Salvañach) recolle unha historia dura de violencia de xénero: o caso dun home que, despois de ameazar durante anos a súa ex-parella, asasina ao fillo en común co único fin de facer dano e castigar a nai.
A covid tamén retrasou a primeira toma de contacto e o inicio dos plans de rodaxe en São Paulo (Brasil) de Dúas vellas, sete gatos e tres máquinas de coser, de Marta Pérez Pereiro. Agallas Films está a cargo da produción deste filme, que contará a historia de Cris e a súa nai, as Cabana, que dende 1990 cosen e venden no seu taller familiar roupa de deseño para transexuais. Entre os outros proxectos da mesma empresa destaca A Cero.5, de Gonzalo Suárez, un filme que recolle a vida do director, quen despois do accidente que o deixou parapléxico comezou a gravar o proceso vital que o levou a xogar ao baloncesto profesional. Este documental está en última fase de edición e conta con estrearse en 2021, coa produtora deseñando unha estratexia de distribución que podería conectar coa celebración dos Xogos Paralímpicos no verán.
Agallas Films conta con outro proxecto en desenvolvemento, María Casares, a muller que viviu mil vidas, que dirixirá Xavier Villaverde. Tamén Social Docs prepara un filme centrado na vida dunha persoa galega, Fighting Barriers. Este documental de Domingo D. Docampo aborda a figura de Tomás Fábregas, un activista coruñés que loitou contra a SIDA nos Estados Unidos ata a súa morte por esta enfermidade en 1994. As primeiras imaxes do filme puideron verse no Corufest, e o aval dos festivais (se ben no outro lado do Atlántico) tamén o ten Somadrome para Behind Lucy, proxecto que xa está respaldado polo premio do Sunny Side of the Doc, un dos mercados do xénero máis importantes do mundo, e o MIPDoc Project Pitch. Este documental seguirá a catro membros do equipo científico da misión Lucy da NASA, que estudará os asteroides troianos de Xúpiter.
A maiores dos seus proxectos de ficción, Sétima Media ten en desenvolvemento o documental Patarinos, de Zeltia Outeiriño, unha coprodución coa compañía catalá Ringo Media. Esta película nace do persoal punto de vista da súa directora, que sofre un desencanto vital que a fai regresar á súa terra, Galicia. Alí, rebusca na memoria do seu tío Antonio Outeiriño, un artesán téxtil gai de Ourense que viviu intensamente nos 80 e con quen ela se identifica polos seus valores e a súa disidencia, a través del conectará de novo con ela mesma e coa súa familia. Zeitun Films tamén complementa o traballo en ficcións como Rompente coa rodaxe de Montaña ou Morte, de Pela del Álamo, que xa foi noticia en maio por conseguir rexistrar por primeira vez un oso pardo no Macizo Central ourensán e podería entrar en gravación a finais do 2021.
Toda esta produción fóra da ficción suma este ano unha chea de proxectos vinculados ao trasmedia e ao Fondo de Proxectos Culturais do Xacobeo 2021. Relacionados coa música teremos o proxecto interdisciplinario Un día espectacular do grupo Familia Caamagno (Tremendo Audiovisual), que combinará un documental ficcionado, un concerto e un videoclip. Tamén desde a música, MJ Pérez gravará o videopoema “Baixar á terra”, partindo dunha peza lírica creada por Vicente Vázquez Vidal á que a cantautora lle dará vida musical e audiovisualmente. Pola súa banda, Daniel Pardo Moroño realizará a obra Emerxencia, onde mestura danza e espazos naturais do Camiño con música de Davide Salvado e Abe Rábade. Completa esta serie de iniciativas que vinculan música e imaxe Deza Music, que producirá unha versión e un videoclip do tema “Torres de Compostela”, encargada no seu momento para o Xacobeo 99, coa Orquesta Panorama.
Tamén de caracter transmedia, pero sen relación directa coa música, aparece nese fondo Todo é cárcere, un proxecto de Eloy Enciso sobre espazos de represión franquista en Galicia que entendemos que prolonga a súa investigación para Longa noite. Na parte de proxectos puramente audiovisuais, xa publicados, que obtaron a estas axudas, temos a curta de ficción As ondas, de Ángel Filgueira (Sétima Media), a curta documental Encarnados, de Tono Arias, ou a mediometraxe Un flâneur en Compostela, de Maruxiña Film Company, que segue a Alfonso Zarauza pola súa cidade e reforza a atención mediática que xa está a recibir arredor da estrea de Ons.
Proxectos de series: os 'thrillers' e os 'biopics' dominan
Proxectos de series: os 'thrillers' e os 'biopics' dominan
Os proxectos máis destacados para televisión e plataformas que planifican a súa rodaxe en 2021 parecen ter como tendencias dominantes a investigación criminal e a reconstrución das vidas de personaxes clave na historia de Galicia.
Na primeira liña, Portocabo (Hierro, Luci, Vidago Palace) prepara para este 2021 a gravación da segunda tempada de Auga seca, despois de que en marzo de 2020 HBO adquirise para o seu catálogo a primeira parte deste thriller policiaco, converténdose así na primeira serie en lingua galega en incorporarse á plataforma dixital. Esta continuación de Auga seca estará dirixida por Toño López (Matalobos) e protagonizada por Victória Guerra, Monti Castiñeiras e Sergio Pazos. Esta produción, que continúa a colaboración da compañía portuguesa SP-i coas empresas do audiovisual galego, poderase ver como en anteriores ocasións na Televisión de Galicia e na canle portuguesa RTP.
Pola súa banda, Bambú Producciones (Fariña, Velvet, Las chicas del cable) tamén se achega ao thriller e atópase en plena rodaxe de Un asunto privado, un proxecto creado por Teresa Fernández-Valdés, Ramón Campos e Gema R. Neira e dirixido por David Pinillos e María Ripoll para Amazon Prime Video. A serie, que terá oito episodios, estará gravándose en diferentes partes de Galicia, co seu epicentro en Pontevedra, ata o mes de marzo de 2021. Esta ficción de época ía gravarse inicialmente entre Bilbao e Madrid, pero eses plans víronse trastocados pola covid. Un asunto privado sitúase na Galicia dos anos 40, onde unha moza de clase alta e con alma de detective (Aura Garrido) se propón cazar a un asasino en serie coa axuda do seu mordomo (Jean Reno). A trama mestura misterio, humor e acción e tamén contará coa interpretación galega de Carlos Villarino, Toño Casais, Nerea Portela, Adrián Ríos, Pablo Molinero ou Sara Sanz. A data de estrea, polo momento, descoñécese. Bambú Producciones tamén traballa en Jaguar, outra serie para Netflix con Blanca Suárez como protagonista.
Na liña do biopic, Ficción Producciones comezará a gravar na primeira metade do ano unha serie biográfica de oito episodios sobre Amancio Ortega, baseada no libro de Covadonga O’Shea Así é Amancio Ortega. O home que creou Zara. Este proxecto, que se atopa na fase final de preprodución, conta con guión de Ángeles González-Sinde xunto a Marisol Ferrer, Mercedes Cruz e Daniela Fejerman e vaise gravar en cidades como A Coruña, Barcelona, París, Nova York ou Lisboa. A serie estará dirixida por Norberto López-Amado para Amazon Prime Vídeo, continuando a relación de Ficción coa plataforma logo de 3caminos, e pasará polas diferentes etapas da vida de Ortega e o seu traballo en Inditex, achegando ao público a contextos como o da Coruña de posguerra ou os anos setenta.
Tamén Zenit Televisión prepara unha ficción sobre unha personaxe real, neste caso do ámbito do xornalismo e a literatura. En Sofía Casanova, a obreira do pensamento, achegarémonos á figura desta muller cunha vida longa e insólita que levou a vivir en Moscova, Londres ou Polonia, a ser actriz no Teatro Español, escritora de poesía e novela (candidata ao Nobel en 1926) ou traballar como xornalista, recoñecida especialmente polas súas crónicas de guerra. Zaza Ceballos e a directora novel Noelia M. Muíño codirixen esta miniserie de dous capítulos, na que Isabel Naveira dará vida a Casanova.
Entre o resto de proxectos de series de ficción que teñen prevista a súa realización o ano que vén, CTV ten bastante avanzada Tres flores sen piedade, unha dramedia de oito capítulos, coproducida entre Galicia e Portugal, que conta co apoio de AGADIC. No ámbito da animación, a CRTVG anunciou a súa participación na serie Trokers, de A Fonsagrada Producións, e espérase tamén poder ver Cacola, a webserie de animación en 2D ideada por David Fidalgo Omil (Homomaquia), gañador do pitching de proxectos do Carballo Interplay 2020 con esta proposta de capítulos autoconclusivos de 30 segundos con ton de comedia absurda.
Proxectos de ficción: os vindeiros pasos de nomes consolidados
Proxectos de ficción: os vindeiros pasos de nomes consolidados
Filmes en desenvolvemento de talentos novos e consolidados.
O 2020 finalizaba coa estrea en salas comerciais dunha das ficcións máis agardadas do ano: Ons, de Alfonso Zarauza (coproducida por Maruxiña Film Company e a produtora portuguesa Bando à Parte). Nunhas das numerosas entrevistas que realizaba o director para falar da súa quinta película no seu pase por festivais estatais e galegos como Márgenes ou Cineuropa, Zarauza avanzaba cales serán os seus próximos traballos. A próxima película que rodará será un thriller que leva por título A máscara, que comezará a gravar en Galicia en maio de 2021. Ao tempo, avanzaba tamén que está a traballar nun segundo filme máis complexo de cara ao 2022, Islandia. Esta coprodución internacional levará de novo ao director a unha illa (neste caso a do título), e combinará o islandés e o galego na rodaxe, que tamén terá lugar no país.
Hai apenas un par de semanas Jorge Coira (Hierro, Eroski Paraíso, 18 comidas) anunciaba a rodaxe dunha nova película, Proyecto Emperador, unha coprodución de Vaca Films coa compañía francesa Playtime que comezará a súa gravación na primavera de 2021. Esta longa, con texto de Jorge Guerricaechevarría (habitual guionista de Álex de la Iglesia ou Daniel Monzón), gravarase en diferentes lugares de Galicia ademais de en Madrid, Bilbao, Cuba ou Ámsterdam. Trátase dun thriller inspirado en feitos reais, que ten lugar dentro do mundo da espionaxe e en cuxo equipo técnico traballaran profesionais galegas como María Liaño como directora de produción ou Susana Veira e Beatriz Antelo como xefas de maquillaxe e perruquería.
Outra das producións agardadas que veremos rodarse en 2021 é a primeira longa de Álvaro Gago, Matria, que ten en previsión gravar nas Rías Baixas. Este traballo audiovisual nace da historia da súa multipremiada curtametraxe homónima e permitirá achegarnos en máis detalle á vida da súa xa coñecida protagonista, Ramona, unha traballadora da conserva que vive nun contexto laboral e persoal tenso e impredicible. O proxecto, que na fase de prepodución recibiu o nome de Algo parecido á felicidade, está producido por Matriuska, a compañía madrileña Avalon e a catalá Ringo Media. Mentres agardamos a chegada de Matria, seguiremos con atención a traxectoria da curta 16 de novembro, que vén de pasar o corte de cara aos premios Goya.
Aínda que a pandemia modificou e mudou os procesos de financiamento e produción planificados, OlloVivo continúa traballando na fase de preprodución de O corpo aberto de Ángeles Huerta (en coprodución coa portuguesa Cinemate e a catalá Fasten Films) coa previsión de comezar a rodar a finais de 2021. Durante o confinamento, tal como comentou o produtor Gaspar Broullón nunha entrevista de AGAPI, tiveron tempo para planificar e traballar sobre o papel o guión, a fotografía ou a dirección de arte deste filme de terror gótico, que adapta un relato de Xosé Luís Méndez Ferrín e conta a historia dun mestre que, a comezos do século XX, é destinado a unha aldea nas montaña que separa Galicia e Portugal. Ademais, OlloVivo está en fase de redeseño de Citizen, a súa nova colaboración con Chévere, que rodará Lucía Estévez. A obra inspirábase no Citizen Kane de Orson Welles para contar a historia de A.O., un empresario galego do téxtil que se converte nunha das persoas máis ricas do mundo a finais do século XX. A primeira versión do guión está rematada pero atópanse recalculando o financiamento. Para o ano 2021 comezarán coa produción de Cancións para a apocalipse, un documental sobre o músico Micah P. Hinson que dirixirá Fon Cortizo.
Se existe expectación por ver cara onde continúan as carreiras de Ángeles Huerta ou Fon Cortizo despois do interese espertado por Esquece Monelos ou 9 fugas, o mesmo se pode dicir de Alberto Gracia, que con O quinto evanxeo de Gaspar Hauser ou La estrella errante pasou con éxito polo circuíto de festivais. A parra, a súa terceira longa, gravarase integramente en Ferrol na próxima primavera e producirá Fílmika Galaika. Esta película, de corte máis clásico que as súas obras anteriores, contará a historia dun escritor fracasado que regresa ás súas orixes trala morte do seu pai. É un filme no que a urbe naval terá especial importancia, e para o que estivo localizando en outubro co que será o seu director de fotografía, Mauro Herce (O que arde). Outra das produtoras clave do cine galego recente, Zeitun Films, agarda rodar na primavera do próximo ano en Galicia a curta Sen ti, da libanesa Feyrouz Serhal, e da mesma directora ten en desenvolvemento a longametraxe I am here but you can’t see me.
2021 tamén trae en produción as novas longas de cineastas con traxectorias que teñen as súas raíces algo máis atrás. Por unha banda está Debuxos animados (Honeymoon), na que Enrique Otero volve á ficción dez anos despois de Crebinsky. Producida polas galegas Pulsa Control Z e Matriuska Producciones canda a compañía portuguesa Planar, esta película será un thriller con tintes de road-movie e nela participarán Javier Gutiérrez, Antonio Durán “Morris” ou María Vázquez. Pola outra, Ignacio Vilar comezará Aura 1964 (Vía Láctea Filmes). O proxecto desta película recibía en 2018 unha das axudas do programa MEDIA Europa Creativa entre máis de 300 candidaturas recibidas de entre 32 países. Das cinco produtoras do Estado español que recibiron estas axudas, Aura 1964 será o único proxecto concibido para rodarse en galego. O filme, centrado historicamente na España de 1964 e nun período no que a ditadura militar de Franco celebra os 25 anos de paz, contará a historia de Siro, un adolescente dunha aldea galega que ten que ingresar nun internado católico, no que coñecerá a amizade nun ambiente dominado polo adoutrinamento, a mentira e a vexación, en nome de Deus e da ditadura. A rodaxe, prevista para principios do ano que vén, contará entre o reparto con actores como Karra Elejalde, Antonio Durán “Morris”, Miguel de Lira, Melania Cruz e Itziar Ituño.
Pola súa parte, Abano Producións ten tamén entre mans varios proxectos. No ámbito da imaxe real, as Also Sisters (as irmás Sonia e Miriam Albert Sobrino) preparan a película Melita, na que contan a historia dunha nena xorda e un pouco rebelde que se enfronta ás consecuencias dun erro que cambia a súa vida e da súa nai para sempre. No ámbito da animación, preparan O soño da sultana, de Isabel Herguera. Este filme combinará tres historias que suceden en diferentes partes do mundo, e nas que a personaxe principal será Inés, unha directora de cine de animación. Estes filmes súmanse á expectación que xera Unicorn Wars, a que será a nova longa de Alberto Vázquez, e na que Abano colabora na produción coas francesas Autour de Minuit e Schmuby Productions e a española Uniko: neste 2020 coñeciamos o trailer deste proxecto, que dará continuidade a unha das carreiras máis premiadas do cinema galego logo dos múltiples premios (incluíndo tres Goyas) de Psiconautas, los niños olvidados, Decorado ou Birdboy. Mentres agardamos por el, poderemos ver nos meses sucesivos a curta Homeless Home, coa que Vázquez gañaba no mes de xuño deste ano o premio do xurado no Festival de Annecy e que entra na carreira polos Goya na categoría de animación xunto a El gran Corelli, do estradense Abel Carbajal e Carne, de Camila Kater (producida por Chelo Loureiro desde Abano).
Isto non é todo na animación galega. Outro filme que leva varios anos de desenvolvemento é SHKID de Fernando Cortizo (O Apóstolo), un proxecto ambicioso de Amanita Studio coa produtora mexicana Armar Media. Despois de pechar a etapa de financiamento, a película entrará no 2021 en produción coa previsión de que poida ver a luz en 2022. Esta película recolle a historia das nenas e nenos supervivintes do campo-gueto de Tezerín, que estableceron as SS durante a Segunda Guerra Mundial na República Checa. Tamén se traballará ao longo do 2021 na película O meu avó, unha coprodución de stop motion con Portugal e Francia a cargo de Caretos Film A.I.E, na que a CRTVG vén de anunciar a súa participación.
Volvendo á imaxe real, neste 2020 puidemos ver no OUFF un adianto de 37 minutos de Luarada, de Óscar Doviso, unha película que aborda a historia de Manuel Blanco “Romasanta”, o maior asasino en serie da historia documentada de España. O filme afrontou a primeira fase de rodaxe en Ourense a principios de ano, e quédanlle outras dúas etapas de gravación logo do aprazamento dunha delas pola pandemia. O produtor do filme, Marcos Vázquez, afirmaba no Festival de Ourense que a estrea se agarda para 2022. Segue tamén en produción O home e o can, a primeira longametraxe do vigués Rafa de los Arcos (Caladiño Filmes), unha metáfora da vida a través da reflexión sobre a soidade, na que Manuel Manquiña lle dará vida ao último habitante dunha aldea galega. A produtora con sede en Meira tamén ten varios proxectos en fase de desenvolvemento, como o documental O silencio herdado de Lucía Dapena (Gaitafilmes, La Selva Ecosistema Creatiu e Mayo Films) ou a película de ficción Monstro, dirixida por Andrés Goteira e protagonizada por Morris. Tamén acaba de anunciar que producirá o documental Todas as casas, no que buscan retratar o patrimonio inmobiliario galego que quedou detido no tempo, e para o que contaron cunha axuda do Xacobeo 2021, e teñen en preprodución a curta Madalenas, de Félix Brixel, e Sandwich Cat, de David Fidalgo, da que son coprodutores.
Goteira e o produtor Suso López Paz participaran na reportaxe dos Papeis da Academia 2017 centrada na xeración máis nova do audiovisual galego, onde tamén aparecían a directora Anxos Fazáns e a produtora Silvia Fuentes. Desde aquela, as dúas fundaron Sétima Media, unha cooperativa que está a desenvolver a súa primeira longametraxe: Cando toco un animal de Ángel Filgueira, unha historia sobre o poliamor, as novas sexualidades e as formas de relacionarse da xeración millenial, da que agardan poder comezar a rodar no segundo trimestre do 2021. A longo prazo, Sétima traballará o próximo ano tamén no desenvolvemento do guión e estrutura de As liñas descontinuas, a longa coa que Fazáns lle dará continuidade a A estación violenta, unha ópera prima coa que pasou por festivais como o de Sevilla ou o BAFICI de Bos Aires. Pola súa banda, o director vigués Carlos Martínez-Peñalver traballará na preprodución da súa película Trala estrela (Omen), que acaba de recibir un dos premios do Mentoring Projects do festival L’Alternativa de Barcelona.
O repaso aos proxectos en desenvolvemento do audiovisual galego complétase con Estelas, de Melgo Cinema, e San Simón, de Miramemira. Estelas é primeira longa que dirixirá o director e actor Roberto Alvite, e nace da vontade de explorar o desenvolvemento da infancia dentro de estruturas familiares en conflito. Pola súa banda, o proxecto no que Miramemira volve ao cinema despois de O que arde é unha longametraxe de Miguel A. Delgado cun marcado carácter autoral, e que se move entre dous eixos: o espazo xeográfico da Illa de San Simón na ría de Vigo e a rutina da prisión. Outros proxectos que tamén levaron axuda para a escrita de guión e aos que lle seguiremos a pista en 2021 son Así chegou a noite de Ángel Santos, que tamén producirá Miramemira, e As defensas, de Lucía Estévez.
Outras estreas: innovación e variedade fóra da ficción
Outras estreas: innovación e variedade fóra da ficción
A ficción seriada e as longametraxes (a miúdo, xogando nos límites da ficción) non son, nin moito menos, o único ámbito que dá motivos de orgullo ao audiovisual galego ultimamente.
Por exemplo, o ámbito das artes visuais e a experimentación trouxo novas tan destacadas como a recente selección dunha peza de Juan Lesta como clip para Roger e Brian Eno no proxecto Mixing Colours, e casos como este obrigan a prestar atención ao traballo do sector en espazos creativos fóra da ficción, nos que en ocasións aparecen obras que innovan na mestura entre medios, ou que nos achegan desde a divulgación ou o activismo a realidades pouco tratadas.
Nese contexto, un proxecto que xa ten levantado expectativas é Crías, un documental que recolle o autorelato da infancia e da adolescencia contada a través de diarios recollidos pola directora, Xiana do Teixeiro (Tódalas mulleres que coñezo), cuestionando así todas as outras narracións sobre a experiencia xuvenil femenina. Segundo palabras de Teixeiro no FIDBA de Buenos Aires (onde Crías levou un premio a filmes en desenvolvemento), a película está en produción e conta con estrearse para o ano que vén. Polo de agora, o proceso de traballo en colaboración con Carla Calleja no chamado Proyecto D xa deu pé ás exposicións Cultura de Dormitorio. Narraciones de Adolescencia Femenina en La Capella (Barcelona) e Yo vs. yo: Autorretrato adolescente no Matadero Madrid.
Os vínculos coa literatura (se ben neste caso non se trata de literatura privada) aparecen tamén en Os días calados do Señor Stevens, de César Souto (co-director de Os días afogados), ao que lle queda por rodar unha última parte en Estados Unidos. Este documental achéganos aos espazos e á poesía que habitou Wallace Stevens, premio Pulitzer de Literatura en 1955. Desde Matriuska Producciones agardan que poida verse rematado no 2021, continuando así a traxectoria na non ficción da produtora, que remataron este 2020 coa chegada a salas de A media voz, unha correspondencia audiovisual entre Patricia Pérez e Heidi Hassan premiada previamente en festivais como o de Málaga, o de La Habana ou o IDFA de Amsterdam.
Outra colaboración entre cineastas que chegará en 2021 é Negro púrpura, un documental de Illa Bufarda dirixido por Sabela Iglesias e Adriana Villanueva. Neste filme, que contará coa música orixinal do theremin de Paulo Pascual, investígase arredor da historia dun fungo que nace no centeo e outros cereais, e que tivo moita importancia en Galicia na primeira metade do século XX. Próxima a rematarse está tamén a longametraxe Puerto deseado, de Diana Toucedo. A directora fará parte deste documental dun xeito directo, ao embarcarse na última viaxe de traballo do seu pai, capitán dun barco pesqueiro que navega ata as augas do Atlántico sur arxentino. No proceso, que complementa un achegamento previo na curtametraxe Imágenes secretas, intenta atopar a ese home de mar que foi case sempre unha figura ausente. Toucedo tamén participa como produtora noutro proxecto: o documental O auto das ánimas, dirixido e guionizado por Pablo Lago, no que se vinculan os rituais de elaboración da augardente cun reencontro co pasado.
Tamén a produtora OlloVivo trae novidades por partida dobre para o 2021. Na primeira metade chegará Beiras: Vivir2Veces, un percorrido pola realidade actual e a historia recente a través da mirada e as reflexións de Xosé Manuel Beiras, co-dirixido por Gaspar Broullón, Pepe Coira e Jorge Coira. A maiores deste proxecto co político e intelectual galego, teñen rematada e pendente de estrea Crónicas do paraíso, a adaptación dunha peza da compañía Sarabela para a Televisión de Galicia, que prolonga o vínculo de OlloVivo co teatro despois da colaboración con Chévere en Eroski Paraíso. Para o ano que vén tamén se agarda A virxe roxa, de Marcos Nine e Recrea Films, na que se afonda no caso de Hildegart Rodríguez: esta intelectual, unha das máis destacadas nos principios do feminismo durante a Segunda República, foi asasinada mentres durmía pola súa nai en 1933. A maiores, están en proceso El tiempo del fuego, dirixida por Alexandre Cancelo (co-autor de 7 Limbos xunto a Berio Molina) e producida por Madre Films, ou Alén mar, de Andrés Sanjurjo (auxiliar de dirección en O que arde), que se atopa na fase final de montaxe. Na primeira, nárrase o acontecido na embaixada de España en Guatemala en 1980, cando un grupo de campesiños a ocuparon para chamar a atención sobre o xenocidio que estaban a sufrir. A segunda, debut de Sanjurjo na longa, é un diario de viaxe que amosa a relación dunha parella co mundo e reflexiona sobre a ausencia dunha irmá.
Ademais destas obras, no ámbito do documental hai unha serie de títulos que se deixaron ver como estreas nalgúns festivais no final deste 2020, como Nación de Muchachos: utopía o muerte, A poeta analfabeta, Augas abisais ou Os corpos. O primeiro, debut no documental de Javi Camino, presentouse en outubro no Festival de Cine de Ourense, e nel reconstrúese a historia do Circo dos Muchachos e da cidade de Benposta. Produce Vizuals Lab. Por Cineuropa pasou A poeta analfabeta,de Sonia Méndez (Cósmica Producións), que nos achega á figura dunha muller fascinante como é a poeta e activista Luz Fandiño. No caso da curtametraxe Augas abisais, Xacio Baño parte dunhas cartas atopadas para reconstruír a vida dun tío bisavó que foi obrigado a ir á Guerra Civil Española con só 17 anos. Logo de estrearse no Sheffield Doc/Fest, puido verse no FICX de Xixón, igual que Os corpos, de Eloy Domínguez Serén (Fílmika Galaica), que pasou tamén polo IDFA de Amsterdam neste mes de decembro. Neste caso, o cineasta achéganos á crueza do entroido ourensán e ás figuras dos felos e peliqueiros e tradicións como a farrapada. De Eloy Domínguez agárdase tamén a estrea en 2021 da súa curta Rompente (Zeitun Films), neste caso unha ficción que rodaba este outono na Costa da Morte e na que reflexionará sobre a paternidade primeiriza dun mariñeiro, a construcción social da masculinidade, a precariedade laboral e as responsabilidades e as obrigacións que trae a vida adulta.
Tamén remataba este ano, neste caso no verán, a rodaxe de Welcome to ma maison, que tamén sufriu as dificultades da pandemia. Esta película de Gaitafilmes, que ademais é a primeira experiencia de Andrés Goteira (Dhogs) co xénero documental, inclúe partes ficcionadas para contarnos a historia de Igor Fernández, un actor que tras un colapso emocional deixa a interpretación para investigar sobre a cinematografía e, en concreto, sobre a linguaxe non verbal das mans na filmografía do director danés Nicolas Winding Refn. Neste punto está xa rematada a montaxe, con previsión de estrearse en 2021. Un pouco máis avanzado, na fase de posprodución, está Alén da terra (Off the Earth), de Ruth Chao. Este proxecto de Somadrome, produtora afincada en Oroso especializada no documental científico e tecnolóxico, fala sobre as actividades industriais e comerciais que se están comezando a xerar arredor do espazo, fóra da Terra. O filme, coproducido pola TVG e a canle alemá Welt, ten previsto estar finalizado a finais de ano.
Estreas de televisión: a ficción galega continúa a internacionalizarse
Estreas de televisión: a ficción galega continúa a internacionalizarse
O audiovisual galego ten preparado para 2021 un bo número de estreas para as pantallas de televisión, ou máis ben para o tipo de pantalla que lle cadre, porque continúa a tendencia das nosas produtoras a traballar para as plataformas dixitais en proxectos cunha implantación internacional cada vez maior, a miúdo en colaboración con Televisión de Galicia.
Un exemplo desta tendencia é o caso de 3Caminos, dirixida por Norberto López Amado, Iñaki Mercero e Franciska Meletzky e que supón un proxecto pouco común por varios motivos. En primeiro lugar, o seu carácter internacional e transmedia: este proxecto de Ficción Producciones púxose en marcha a raíz do programa da Xunta de Galicia para promocionar o Xacobeo 2021, coa colaboración da AGADIC e da TVG, e conta tamén coa participación da alemá Beta Film. A propia trama e o reparto da serie (que terá seis capítulos e se estreará en Amazon Prime Video o 22 de xaneiro) participan desa internacionalización, xa que 3Caminos conta a historia da vida de cinco amigos (interpretados por Álex González, Verónica Echegui, Anna Schimrigk, Andrea Bosca e Alberto Jo Lee) procedentes de cinco países diferentes e unidos polo Camiño en tres momentos das súas vidas: o ano 2000, o 2006 e o 2021. Por se fosen poucas particularidades, xa contamos que 3Caminos foi pioneira en reanudar as rodaxes interrompidas pola pandemia en España, e a serie tamén representará unha excepción con respecto á política de Amazon Prime Video respecto á emisión dos seus produtos noutras canles: poderase ver na Televisión de Galicia a partir dos seis meses de terse estreado en liña.
Tamén chegará en 2021 ás plataformas, e máis concretamente a Movistar+, a esperada segunda tempada de Hierro. Portocabo coproduce xunto con ARTE France e Atlantique Productions a continuación da serie tras un éxito rotundo a nivel nacional e internacional da súa primeira entrega, que se fixo con dous Ondas, dous premios Feroz ou catro Mestre Mateo e tivo o favor do público en mercados como Francia, Alemaña ou Suíza (onde chegou a facer un 24% de share). O equipo volve contar con Alfonso Blanco como productor executivo, Jorge Coira na dirección e Pepe Coira coordinando ao equipo de guión (no que tamén traballan Fran Araújo, Carlos Portela e Araceli Gonda). Tamén repiten Candela Peña e Darío Grandinetti nos papeis protagonistas, sumando novas caras como a de Matias Varela, o actor galego-sueco nacido en Cambados e coñecido por Narcos, ou a incorporación de Antonio Durán “Morris” ao reparto cun papel secundario. Hierro volverá, así, con novas personaxes e outro caso xudicial que resolver, nunha trama na que as tensións dramáticas partirán das relacións familiares. Igual que no caso de 3Caminos, o equipo da serie foi un dos primeiros en reanudar a rodaxe despois da pandemia, cun estricto protocolo de control sanitario, e prevé a súa volta para febreiro de 2021 en Movistar+.
Tamén continúa en 2021 a sinerxia do audiovisual galego co portugués: un exemplo é a rodaxe de Chegar a casa, a primeira coproducción de CTV co país veciño, en concreto coa compañía SP-i (que participou tamén noutra coprodución galega como Auga seca). Chegar a casa será unha comedia romántica de 8 capítulos, gravada entre Arcos de Valdevez (Viana do Castelo) e Santiago de Compostela, na que se contará a historia dunha muller que volve de Galicia ao seu Portugal natal despois do fracaso do seu matrimonio. Entre o seu elenco atópanse actrices e actores ben coñecidos para a audiencia galega como Sara Casasnovas, Cristian Escuredo ou Miguel Blanco, e a audiencia portuguesa poderá ver a serie o ano que vén en RTP.
Entre os proxectos máis agardados da ficción seriada galega atópase tamén Método criminal, que ten previsto ver a luz no primeiro semestre de 2021. En novembro deste ano anunciábase o inicio da gravación desta serie dirixida por Jorge Saavedra e Ozo Perozo, e producida por Voz Audiovisual para a Televisión de Galicia. O argumento? Damián Canosa, o protagonista, ten que facerse cargo do negocio da súa familia, que resulta ser o narcotráfico, e compaxinalo co seu oficio legal xestionando un tanatorio. Como non sabe nada do asunto, busca converterse nun líder tan temido e respectado como Carmelo Matalobos… e pídelle axuda a Luís Iglesia, o actor que lle deu vida. Ademais do propio Iglesia e Miguel Canalejo como protagonistas, no elenco de Método criminal participan intérpretes como Sabela Arán, Mara Sánchez, Adrián Castiñeiras, Susana Sampedro, Carlos Villarino ou Mariana Expósito, entre outros.
Ademais destes proxectos, outro produto galego que acaba de chegar ás pantallas e marca o inicio da tempada é El desorden que dejas (Vaca Films), unha miniserie de oito episodios estreada en Netflix a comezos deste decembro. Esta serie, que nace dunha historia adaptada da novela homónima do ourensán Carlos Montero (Élite) foi gravada en lugares como A Coruña, Oleiros, Cambre, Bande, Celanova ou os canóns do Sil, entre outros. Con Inma Cuesta e Bárbara Lennie nos papeis principais, neste thriller rural participa tamén reparto galego, con caras tan coñecidas como Tamar Novas, Federico Pérez Rey, Susana Dans, Alfonso Agra ou Xosé Antonio Touriñán. A trama comeza cando unha profesora de literatura chega ao instituto Novariz para unha substitución e atopa no seu bolso unha nota que di “E ti canto vas tardar en morrer?”.
Por último, e a maiores da televisión ou as plataformas VOD, continúa en Galicia o traballo no ámbito das webseries. Á espera tamén da súa posta en aberto están, como exemplos máis destacados, Xan e Amnesia 3.0, das que se puido ver un avance online no Carballo Interplay. A primeira, dirixida por Lucía Estévez e escrita e protagonizada por Miguel Canalejo, levou o Premio a proxecto no mesmo festival en 2019, e ten como personaxe principal a un rapaz tan superado polo que o rodea que non é quen de dicir nada. Tamén se agarda a estrea de Amnesia 3.0, outro proxecto premiado en Carballo e que supón a primeira webserie interativa en lingua galega. Escrita e dirixida por Irene Pin e producida por Natalia Porca e Cristela Torres, nela a persoa espectadora pode decidir o rumbo que toma nun universo onde a memoria das persoas e o seu pasado foron borrados.
Estreas en salas e festivais: seguindo adiante entre a incertidume
Estreas en salas e festivais: seguindo adiante entre a incertidume
O 2020 foi un ano de récord no que se refire ao consumo de produtos audiovisuais. O malo é que moito dese consumo tivo que ser na casa, e non por escolla senón por necesidade, debido ás limitacións de aforo para os cinemas, que se atoparon a miúdo obrigados a deixar xente fóra. É unha situación triste, pero tamén ilusionante, porque indica que hai gana acumulada de ver cine nas salas, e para atender esa gana o audiovisual galego trae varias cousas.
Por exemplo, Dani de la Torre volverá aos cinemas con Live is Life, no que supón o seu regreso a este medio tralo éxito de crítica e público da serie La Unidad (Movistar +), dous anos despois de que A sombra da lei acadase tres Goyas. Esta nova película, que conta no guión co selo inconfundible do catalán Albert Espinosa (Pulseras rojas), comezou a súa rodaxe o pasado mes de agosto en diferentes localizacións das provincias de Ourense, Barcelona e Lugo, incluída Monforte de Lemos, vila natal do director. Producida por Atresmedia Cine, 4 Cats Pictures e Live is Life AIE, Live is Life está ambientada nos anos 80 e conta a historia dun grupo de cinco rapaces que intentan cumprir os seus soños nunha noite de San Xoán, de maneira que promete levarnos á infancia e á adolescencia e converterse nunha opción perfecta para ver en familia. Teremos a oportunidade de vela en salas en 2021, distribuída por Warner Bros Pictures España.
Tamén a produtora galega Frida Films achegará unha novidade á carteleira. En outubro de 2020 deu inicio a rodaxe de Tres, a próxima película do director catalán Juanjo Giménez, que en 2017 gañara premios coa curta Timecode en Cannes e nos Goya. Realizada en coprodución coa compañía francesa Manny Films e a lituana M-Films, Tres recolle a historia dunha deseñadora de son (interpretada por Marta Nieto) que usa a paixón polo seu traballo no estudio como refuxio diante dunha vida familiar e persoal que non vai todo o ben que podería ir. Un día, sen que ela se dea de conta, comeza a desincronizarse, como se fose unha película mal sonorizada. A gravación, que durou unhas seis semanas e estivo repartida entre A Coruña e Barcelona, contou no seu reparto coas actrices galegas Luisa Merelas e Cris Iglesias. A estrea de Tres en pantalla grande prevese para finais de 2021.
Outra das longametraxes que verá a luz en 2021 é ¿Qué hicimos mal?, de Liliana Torres. Rodada entre Galicia, Barcelona, Italia e México, parte do equipo atopábase neste último país no mes de marzo e tivo que interromper o seu traballo por mor da pandemia. Liliana Torres tamén protagoniza esta fita, na que usa a súa propia experiencia para construír unha ficción arredor dunha relación de parella rota e a reflexión sobre os erros que se cometen na vida. Esta película, producida por Matriuska, Avalon, Miss Wasabi Films, TVE, TVG e D-Raíz, está na última fase de postprodución e ten tamén no seu reparto a Xúlio Abonjo, Héctor Carballo ou Melania Cruz.
Tamén terá a súa estrea comercial o ano que vén Cuñados, a primeira longa de ficción da productora Portocabo. Esta comedia costumista e familiar céntrase nas historias disparatadas de tres cuñados unidos polo azar (Xosé Antonio Touriñán, Miguel de Lira e Federico Pérez Rey) e gravouse na provincia de Ourense o pasado mes de agosto. Ao cargo da súa dirección está Toño López, que dá o salto ao cinema logo de realizar series de éxito internacional tamén con Portocabo como Auga seca ou a versión europea do fenómeno xaponés Idol x Warrior: Miracle Tunes!
Dezaseis anos despois de León y Olvido, premiada daquela en festivais como Málaga ou Karlovy Vary, Xavier Bermúdez presenta a secuela Olvido y León. Nesta produción de Xamalú Filmes, Bermúdez volve fixar a mirada nos irmáns xemelgos Olvido (Marta Larralde) e León (Guillem Jiménez), observando a evolución da súa relación. O filme, no que tamén participa Monti Castiñeiras, gravouse integramente na provincia de Ourense e vén precisamente de abrir o seu percorrido por festivais como filme inaugural da vixésimo quinta edición do OUFF.
O de Bermúdez non é o único filme pendente de continuar ese periplo ou de estrea comercial. Na mesma situación está, por exemplo, Nación, de Margarita Ledo Andión, producida por NÓS Produtora Cinematográfica Galega. Esta película, que vén de gañar o premio á mellor dirección no Festival de Sevilla, constrúe unha investigación histórica (pero tamén visual) arredor da xeración de traballadoras da cerámica que foron ao paro logo da quebra do Grupo Empresas Álvarez e o peche da fábrica Pontesa de Arcade, mesturando o uso do arquivo coa reelaboración contemporánea da memoria.
Outro filme galego comparte con Nación a súa experimentación formal e o recoñecemento inicial da crítica: 9 fugas, de Fon Cortizo. A segunda longametraxe do director vigués é un filme costeiro, sorprendente e misterioso, poboado por unha traballadora de lonxa, un barco e un grupo de improvisadores que buscan sons do pasado para rescatar tres historias esquecidas, e vén de acadar o premio o premio ex-aequo á Mellor Película na sección Retueyos do FIC Xixón 2020.
Nunha fase anterior á de estes filmes que puideron xa verse nalgún certame atópase a longametraxe Eles transportan a morte, dirixida e guionizada por Helena Girón e o canario Samuel M. Delgado, con produción de Fílmika Galaika (Longa noite, Vikingland) e El Viaje. Esta película supón a primeira longa do tándem creativo, logo de ter pasado por festivais de todo o mundo con pezas como Sin Dios ni Santa María ou Montañas gigantes que vomitan fuego. Eles transportan a morte gravouse en 2019 entre Ourense e as Illas Canarias, e reflexiona sobre os efectos da colonización de Ámerica e da sabedoría precolonial nunha ficción mitificada e experimental, centrada na fuxida de tres tripulantes dunha expedición capitaneada por Cristobal Colón.
Na fase de montaxe está Jacinto, o novo thriller rural de Javi Camino, producido por Vizuals Lab. Unha película na que o director retoma a paixón polo terror e o humor máis trash que viramos en filmes como ¡Maldito bastardo! Nesta cinta, Pedro Brandariz interpreta a Jacinto, un home que vive nunha aldea abandonada co seu porquiño Martiño. A súa morte o día da matanza e a chegada de dúas novas veciñas estranxeiras porán o seu mundo patas arriba. Pendente de estrea comercial, aínda que xa pasou polo OUFF, está aínda Nación de muchachos, o documental que dirixiu Camino sobre o Circo de los Muchachos, tamén producido por Xabier Eirís (Vizuals Lab).
En canto á animación galega, o 2021 traeranos a ópera prima de Chelo Loureiro na dirección, Valentina, que nos conta a historia dunha nena diferente que soña con ser trapecista. Esta cinta, producida por Abano Producións, Antaruxa e El Gatoverde Producciones, atópase na fase final de postprodución. O equipo deste proxecto de animación traballaba a bo ritmo ao saír do confinamento na gravación da dobraxe e da banda sonora, na que colaboran artistas como Andrés Suárez.
O que vai vir en 2021
O que vai vir en 2021
No momento de empezar a preparar os Papeis da Academia, pensabamos que esta peza comezaría celebrando a idea de ver a Óliver Laxe, Amador Arias e Benedicta Sánchez na alfombra vermella do Dolby Theatre de Hollywood, mesmo volvendo cun Oscar para Galicia. Máis aló dos motivos obvios, facíanos ilusión evitar as referencias á Covid-19 por un anaco, pero en 2020 isto é complicado, mesmo para falar do que vai vir en 2021: este ano trouxo a interrupción e o adiamento de moitas rodaxes pola crise sanitaria, polo que hai un bo número de proxectos que veremos o ano que vén pasaron por esa situación. Foi o caso de ¿Qué hicimos mal?, de Liliana Torres, ou series como 3Caminos (Ficción Producciones) e Hierro (Portocabo), que foron pioneiras no desenvolvemento de medidas de seguridade para retomar o traballo.
Ao mesmo tempo, a crise afectou ás estreas e á distribución de filmes, e obras como A illa das mentiras, de Paula Cons, tiraron para adiante nunha situación incerta, igual que outras que foron (ou irán) chegando a festivais e salas algo máis tarde, como Lúa vermella de Lois Patiño, Ons de Alfonso Zarauza ou Nación de Margarita Ledo, mentres houbo obras que conseguiron sacar todo o partido posible ao 2020 (como a curta Os corpos, de Eloy Domínguez Serén, que rematou a súa rodaxe e chegou a festivais como Rotterdam ou Xixón este mesmo ano).
Xa que logo, con todas as incertezas que a situación da pandemia provoca, o audiovisual galego segue adiante e en 2021 agárdase a chegada á gran pantalla de filmes de Dani de la Torre, Juanjo Giménez, Chelo Loureiro, Toño López ou Helena Girón e Samuel M. Delgado, así como a estrea de series de Voz Audiovisual, CTV e Bambú Producciones, ademais das citadas de Ficción e Portocabo. Tamén o inicio de numerosas rodaxes e o desenvolvemento doutros proxectos e iniciativas, que vos relatamos a continuación.
