Portada

A reunión foi o 18 de decembro no PALEXCO da Coruña. Logo dun almorzo conxunto con representantes das principais entidades do sector audiovisual en Galicia (AGADIC, CGAI, CRTVG, AGAPI, CLAG, CREA, AISGE, CIMA e AGAG) e do Concello da Coruña, comezou o coloquio entre as distintas Academias, moderado pola xornalista, guionista e académica Araceli Gonda. No encontro comparecían, ademais do anfitrión Carlos Ares, presidente da Academia Galega do Audiovisual, Joan Álvarez Valencia, director xeral da Academia de las Artes y las Ciencias Cinematográficas de España; Paulo Antonio Rodrigues De Noronha Trancoso, presidente da Academia Portuguesa das Artes e Ciências Cinematográficas; Joan Bas Viñals, vicepresidente da Academia del Cinema Català; Jesús Marco, presidente da Academia del Cine Aragonés, acompañado polo seu vicepresidente, José Ángel Guimerá, e José Javier Paisano Vergara, presidente da Asociación de Escritores Cinematográficos de Andalucía (ASECAN), en representación da futura Academia del Cine y las Artes Audiovisuales de Andalucía.

Foi Carlos Ares quen empezou dándolles a benvida aos asistentes e lamentando a nula presenza de mulleres na mesa, agás a moderadora, malia que as Academias de cine española e catalana teñan presidentas (Yvonne Blake e Isona Pasola, respectivamente), que por motivos de axenda non puideron acudir. Como tampouco puido asistir a vicepresidenta da AGA, Tamara Canosa, que estaba previsto que representase a esta Academia no encontro. Máis alá das ausencias particulares, Ares destacou o problema de desigualdade de xénero que afecta ao audiovisual galego e en xeral á industria cinematográfica no mundo, como un dos focos de traballo que deben estar presentes nos obxectivos das Academias.

Este, canda certa falta de xuventude -«a nosa é unha Academia de corentóns, comentou Ares ao empezar»-, a integración ou a separación entre cine e televisión nestas entidades ou a interconexión entre as Academias da Península Ibérica e doutras partes do mundo, eran os principais asuntos formulados na axenda deste coloquio, que se iniciou cunha descrición por parte de cada Academia da súa situación, funcionamento e liñas de traballo. Comezou Joan Álvarez, director xeral da Academia española desde marzo deste ano.

Joan Álvarez (Academia española).- A Academia está nunha boa situación e vai estar nunha situación fantástica dentro de pouco. Son optimista porque estamos mellorando. Pero temos que preguntarnos qué quere dicir isto. A Academia é unha institución que se crea para favorecer a cultura do cinema en España; con esa misión xuntáronse unha serie de profesionais para creala hai máis de 30 anos, tendo como referencia o modelo da Academia de Hollywood. Eles crearon un mecanismo de promoción do cine, que son os Oscar, e nós na Academia española, durante moito tempo tivemos un coidado especial polos Goya como mecanismo para a promoción do cine español, e tamén un coidado pola vida asociativa. Nesta vida asociativa danse unha serie de rasgos que fan que a situación de momento a min me pareza favorable. Isto non quere dicir que teñamos atopado solucións, pero permítenos empezar a ver a botella un pouco máis ‘medio chea’ do que estaba. Temos unha morea de proxectos interesantes que vos contarei máis adiante.

En Cataluña tamén sodes optimistas?

Joan Bas (Academia catalá).- A dous días do 21-D non sei ben como contestar esa pregunta [risas]. De calquera xeito neste momento é moi difícil falarmos da Academia ou do cinema abstraéndoos da situación que vive o país. Estamos nunha Autonomía intervida polo Estado, e esto aféctalle ao sector, e moito, e por extensión tamén á Academia. Este ano tamén tivemos a desgraza de vivir o atentado das Ramblas en Barcelona, e ahí empezou todo un declive xeral na sociedade, resintíronse moitos sectores, e tamén o ánimo nas persoas. Despois veu todo o proceso político que, sen ir a outras valoracións, leva influído moi negativamente na cultura. Hai datos que indican que desde xullo de 2017 perdeuse un 18% do crecemento que se fora logrando na industria cultural, que viña medrando a moi bo ritmo desde a anterior crise de 2004.

A nosa Academia está a vivir un momento de espera a que se solucione o conflito. Veremos que pasa. Televisió de Catalunya é o motor da produción audiovisual en Cataluña, ou tiña que selo, teno sido en moitos momentos, e neste momento poderiamos dicir que está a cero, a situación é grave. Ninguén na CCMA (Corporació Catalana de Mitjans Audiovisuals) está a asinar nada, porque hai unha intervención que decide neste momento se algo é importante facelo ou non. Moitas producións están paralizadas por isto. O ICEC, que depende da Generalitat, tampouco pode facer convocatorias. Se isto segue así, en un, dous o quizais tres anos non vai haber recursos de axudas para as producións. Se ata agora cada ano se facían tres ou catro chamadas para que se presentasen proxectos, neste momento non hai orzamento para nada.

Gustaríame tamén agradecerlle á Academia Galega do Audiovisual a oportunidade de atoparnos hoxe aquí. Moitas veces temos a sensación de que traballamos sós, defendendo os nosos problemas ou pedindo cousas imposibles… e hoxe aquí sentímonos ben, vemos que de algún xeito hai alguén máis con problemas parecidos e de quen podemos aprender moito á hora de pensar solucións. Saber que non estás só axuda a ser un pouco máis optimistas.

Efectivamente, a razón de ser deste encontro é demostrar que non estamos sós, que en cada Academia se está a facer un traballo que está ben compartir e que seguramente favorecerá o traballo das demais. Jesús, como está a situación en Aragón?

Jesús Marco (Academia aragonesa).- En Aragón estamos a pasar un dos momentos máis doces no cine. Quizais sexa grazas a Paula Ortiz e a gran cantidade de candidaturas que obtivo “La novia” nos premios Goya do 2016. Que unha cineasta coma ela teña chegado ata aí coa súa ópera prima despois de varias curtametraxes é froito dun labor de moitos anos. Lembro que hai 15 años Aragón era un deserto cinematograficamente falando. Temos grandísimas figuras do mundo do cinema como Buñuel, pero fixeron o seu traballo fóra e non ten repercutido na nosa terra, na creación dunha pequena industria cinematográfica local. Agora vivimos unha situación doce, por varios motivos. Foi moi importante a creación de escolas que dan estudos relacionados co cinema e o audiovisual, tanto universitarios como de formación profesional, e hai unha canteira de xente nova moi ben preparada, que levan feitas moitas curtametraxes e xa deron o salto á longametraxe: agora xa hai varios realizadores que están a estrear as súas películas a nivel nacional. Tamén influíu o cambio de goberno, que agora es moi favorable a dar apoio á cultura, e multiplicou por cinco as axudas que había para o audiovisual. Estase a notar na produción, hai moitas longametraxes  en marcha, que se empezarán a ver a partir do ano que vén.

En Andalucía todavía estáis en ese proceso de constituir una Academia. ¿De dónde sale esa necesidad o sensación de que necesitáis tener una Academia audiovisual?

Javier Paisano, (ASECAN).- Do noso proxecto de Academia vense falando desde hai anos. En Andalucía existe ASECAN, que é a Asociación de Escritores y Escritoras Cinematográficas de Andalucía e que desde hai 30 años entrega os premios do cinema andaluz, que levan o seu mesmo nome. E, aínda que seguen a ser considerados como uns premios que outorgan críticos, periodistas e escritores cinematográficos, hai sete años ideamos que todos os cineastas que eran premiados entrasen en ASECAN, co cal nestes últimos anos a nosa asociación exerceu un pouco como unha proto-Academia.

Á hora de poñela en marcha, no último Festival de Cine de Huelva xuntamos as asociacións andaluzas do sector, e alí nos puxemos de acordo para crear unha Academia. A partir de aí montouse unha comisión, e traballamos coa previsión de presentarnos formalmente como Academia del Cine y las Artes Audiovisuales de Andalucía no próximo festival de Málaga, que será en abril. A idea é ofrecerlle a esta futura Academia que acolla os premios ASECAN e os organice, dándolles un nome novo. Dese xeito non empezamos uns premios de cero, son premios con 30 anos de historia.

En canto á situación do sector, esta semana empeza a tramitarse no Parlamento de Andalucía a lei do cine. En principio é unha lei consensuada con case todas as asociacións. Hai axudas da Junta de Andalucía e temos Canal Sur, que é un motor importante do cine. Unha produtora en Andalucía ten dúas formas de empezar a sacar adiante unha película, que é coa compra de dereitos de Canal Sur e coas axudas da Junta. Se tes unha destas fontes de financiamento, ou as dúas, é moito máis doado xa conseguir diñeiro a nivel estatal.

A portuguesa é unha academia nova pero que está a traballar moito. Cales son as principais liñas deste traballo?

Paulo Trancoso (Academia Portuguesa de Cinema).- A nosa Academia é moi nova, si, ten seis anos de vida. Naceu nun momento no que facía falta ser moi optimistas en Portugal, estabamos no medio dunha situación económica moi dura, non había cartos, apenas se producía cine. Mais pensamos que era unha boa oportunidade para cambiar todo e facer cousas. Instituímos diferentes áreas. A principal é a área de premios, que ten non só os Sophia (nomeados así en homenaxe á poeta Sophia de Mello Breyner) senón tamén os Sophia Estudante, dirixido a escolas de cine, que remataron hai unha semana con 82 filmes de varias escolas, e un xurado que as premia. Facemos unha xuntanza en Lisboa de todas as escolas e premiamos os traballos de estudantes en catro categorías diferentes. Esta é unha importante aproximación da xente nova á Academia. Tamén acabamos de crear uns premios a novos valores, que son os Premios Nico (en honor ao actor Nicolau Breyner, falecido en 2016), e tamén un premio para unha muller que se teña distinguido durante o año, o premio Bárbara Virgínia (a primeira directora de cine portugués), que se entregará en xaneiro en Lisboa.

Para as Academias un poco máis veteranas parece que atraer a xente nova é aínda un reto, como o é a igualdade de xénero. De que maneira os estades afrontando?

Joan Álvarez (Academia española).- Nos últimos meses entraron máis de 300 académicos novos, nun colectivo que tiña 1450 socios e agora está en 1750 aproximadamente. E é xente moi nova tamén de idade. A razón é que baixamos as esixencias para entrar na Academia nas distintas especialidades. Se ti para entrar precisas ter feito dous guións de longametraxe estreada e non tres, como anteriormente, podes entrar antes. Houbo unha apertura nas condicións para que entrase xente moza, e ademais fíxose unha invitación expresa a moitas persoas que xa tiña unha significación no sector.

Joan Bas (Academia catalá).- Nós niso temos aínda un gran reto. As normas que hai para entrar na Academia dificultan a entrada de xente moza. Coidabamos que unha das portas podía ser potenciar moito as curtametraxes, que a través delas tivesen acceso os máis novos á Academia, pero aínda estamos traballando niso.

Paulo Trancoso (Academia portuguesa).- No noso caso si que fomos gañando a valoración da xente nova, a través das distintas actividades que facemos, que están moi orientadas cara a eles. Claro que hai sempre unha desconfianza inicial cara ás Academias ou o “académico”, pero foise disipando. Cando naceu a Academia tiña 30 e pico membros, agora somos máis de 300.

Jesús Marco (Academia aragonesa).- Pois eu teño que dicir que a nosa idade media é de 30-35 anos, eu son dos máis vellos e iso é unha alegría. Hai moita mocidade porque en Aragón faise moita curtametraxe. Na Muestra de cortometrajes aragoneses, que tamén dirixo, este ano houbo unhas 40 ou 50 curtas que merecían ser mostradas. Moita xente empezou así e son xente moi nova, que lamentablemente no poden vivir do audiovisual aquí e, como pasou sempre, se queren traballar teñen que marchar a Madrid ou a Barcelona. Pouco a pouco si que existen produtoras que van facendo cousas, publicidade, etc, pero está difícil vivir do audiovisual soamente. A través das axudas que mencionei antes agardamos un cambio de rumbo neste sentido para os vindeiros anos.

Joan Álvarez (Academia española).- Con respecto á desigualdade de xénero, que é outro dos problemas que a nós tamén nos afecta e nos preocupa: témolo identificado e estamos a facer cousas para que mellore. A nosa xunta directiva, de 31 membros, está practicamente en paridade home-muller. A nosa presidenta é unha muller e a segunda vicepresidenta tamén, Nora Navas. Este ano nos finalistas dos Goya temos dúas directoras, unha consagrada como Isabel Coixet, e a outra novel. Algo se está a mover.

Carlos Ares (Academia galega).- Este ano en Galicia hai bastantes producións dirixidas por mulleres, nunha maior porcentaxe que nunca, mais curiosamente son películas de baixo orzamento. Estas son cousas que debemos analizar. Na nosa Academia somos máis dun 60% de homes, fronte a un 30% de mulleres. Segundo a ONU cando en calquera entidade, asociación ou lugar de traballo a porcentaxe de mulleres non chega ao 37% pódese falar de discriminación. É un problema que debemos ter en conta para buscarmos solucións entre todos.

Javier Paisano (ASECAN).- En Andalucía tamén vemos claro este problema: das candidaturas que se presentaron este ano aos premios, só un 23% son mulleres. En canto se constitúa a Academia teremos que ver cómo afrontar isto.

Joan Álvarez (Academia española).- Para nós é unha liña de traballo prioritaria, promover que haxa máis mulleres e con máis poder no cine. Isto estámolo a facer cun traballo de concienciación, que é por onde pensamos que temos que facelo. Como sabedes, en España hai unha asociación de mulleres cineastas, CIMA, que promove a igualdade, e estamos traballando con elas e con outras asociacións. No último Festival de San Sebastián fixemos un foro sobre este asunto, convidamos a directora do instituto sueco do cinema. Suecia é o modelo, sen ningunha dúbida: en 4 anos conseguiron pasar dun vintetantos por cento de participación da mujer a un 50% cunha serie de medidas que estivemos analizando e que queremos propoñerlles ás autoridades cinematográficas e ás asociacións profesionais para que as traten de implementar. Nós como Academia o único que podemos facer é liderar movementos, non temos capacidade para implementar estas medidas: non somos un sindicato nin somos una administración, pero podemos liderar estos asuntos.

Cal credes que é a misión das Academias nos teempos que corren?

Joan Álvarez (Academia española).- A nosa é unha Academia de cine soamente, é unha diferenza moi importante con respecto ás autonómicas. Para nós unha das maiores preocupacións é a debilidade do cine que se fai en España. Cal é esta debilidade? Moitos din que é o financiamento, e pode que teñan razón, mais para nós a maior debilidade está no público, nas audiencias. Temos que intervir para cambiar a lóxica no gusto cinematográfico do país. Niso estamos a traballar de maneira decidida. Estámolo a facer principalmente cun programa de educación, co que estamos tratando de levar o cine ás escolas, para que esa xeración que agora ten entre 12 e 18 años se forme nun gusto que non sexa estritamente o norteamericano. Esa é unha das liñas de traballo que estamos a desenvolver.

Joan Bas (Academia catalá).- O tema da diversidade é moi importante, debemos falar máis disto. Gustaríame citar un anaco de entrevista a Win Wenders, o presidente da Academia do Cinema Europeo, na que di que «sen dúbida, e cada vez de forma máis radical, a medida que a industria americana cae na súa propia trampa cun cinema absolutamente anquilosado e condenado á produción de franquicias e secuelas, faise máis evidente a necesidade de outro capaz de exhibir a riqueza e a complexidade das nosas diferentes culturas. O cinema non pode perder o seu sentido de aventura artística, non podemos ter a tentación de rodar películas que poidan suceder en calquera sitio e en cualquera momento, e que ninguén sabe onde pasan. Ademais nestes tempos o cine ten unha gran responsabilidade, tócalle defender a Europa como fonte inesgotable de diversidade cultural. O discurso economicista e simplificador non pode prevalecer. A definición de Europa ten que ver coa súa contribución aos dereitos humanos, á democracia, á liberdade e á igualdade. A nosa longa historia de guerras aválanos para reivindicar o diálogo como única forma de solucionar os conflitos».  Coido que o entendemento entre as Academias pode fortalecer moito que a idiosincrasia de cada pobo non se vexa aplastada culturalmente por Hollywood.  

Javier Paisano (ASECAN).- Ao fío disto ocórreseme unha pequena maldade: as Academias debemos dedicarnos só ao cinema coñecido como de ‘autor’ ou ao cinema industria tamén? Porque nós xa temos este debate, mesmo antes de empezar.

Joan Álvarez (Academia española).- Eu diría que as Academias teñen que dedicarse, máis que ao cine, aos cineastas. Esta diferenza é importante, porque o cineasta pode facer películas boas ou malas, pero non deixa de ser cineasta. Nós somos un colectivo de cineastas. E o qué cine facer ou apoiar vai por outro lado, aí metémonos ou ben en terreos que son da Administración, que é a que ten que facer políticas do cine, ou ben en defender intereses sectoriais, e a nosa posición é outra. Nós como Academia non nos podemos meter no terreo dos produtores ou dos guionistas, temos que atopar outras causas que sexan de todo o colectivo. Por iso estamos a definir outros campos de traballo a través da Fundación Academia: a formación das novas audiencias, máis mujeres no cine, e promoción exterior (o que eu chamo a diplomacia do cine).

Jesús Marco (Academia aragonesa).- En Aragón sempre tivemos clara a importancia de que existan Academias como as nosas porque é a única maneira de aglutinar a moitas persoas que tratan de vivir do audiovisual, e darlles voz, para poder ser un interlocutor coas institucións. Nós somos unha asociación profesional que beneficia a todo o mundo e que ten sido clave para ir acadando cousas, nunha comunidade autónoma que antes era un ermo no cinematográfico. Nacemos en 1999 a partir da anterior Asamblea de Cineastas Aragoneses, e neste tempo fomos convencendo os gobernantes de que creamos cultura e riqueza para os lugares onde se fan películas. E de que o cine é unha ferramenta tamén para o turismo e para darnos a coñecer como territorio e como pobo. Contamos as nosas historias para dar a coñecer cómo somos e achegar a nosa idiosincrasia á diversidade que precisa o cinema. Para isto, entre outras cousas creamos os premios Simón, en honor á película de Buñuel “Simón del desierto”, que se veñen celebrando desde 2012.

Javier Paisano (Academia andaluza).- A miña impresión é que as Academias territoriais tenden a ser más reivindicativas, porque nós somos quen traballamos con máis proximidade ao sector a pé de rúa. Así como a Academia de Cine Española mantén, digamos, certo caché e o seu papel na promoción do cine español é incuestionable, para os que estamos no terreo e na periferia os problemas se cadra son outros, de xeito que pode soar a que máis que Academia somos asociacións que reivindican cousas e que actúan como lobby sobre os gobiernos. Ademais Andalucía é un territorio moi grande e precisamos unha voz forte e única, máis alá das peticións sectoriais de produtores, etc.

Joan Bas (Academia catalá).- A nosa Academia ten ademais, como outras das que estades aquí, outra misión que é a de defender a nosa lingua. Hai que tratar de mantener, sen pasar por diante de outras consideracións artísticas, o apoio ao cinema en catalán. E lograr que teña un pouco máis de apoio, en igualdade de condicións. É unha parte importante das nosas preocupacións.

Gran parte dos recursos, da enerxía e mesmo da razón de ser das Academias adóitase centrar nos premios. En que medida axudan a dinamizar o noso sector?

Joan Bas (Academia catalá).- Desde logo o principal motor da nuestra Academia é organizar cada ano os Premios Gaudí, que fan agora a súa décima edición. Ata agora cada ano fóronse superando en audiencia na súa emisión por TV3, con case un 15% de share e medio millón de persoas vendo os premios. É unha porta aberta a amosar toda a produción que se fai en Cataluña. Supoñen un impacto de visibilidade tremendo para as películas, xa desde o momento en que se anuncian as finalistas.

Joan Álvarez (Academia española).- Nos Goya tamén, obviamente, aínda que depende de en qué momento de explotación colla a cada película. Hai filmes que xa están moi explotados cando se presentan, outras aínda precisan ese apoio ou repercusión para completar o seu percorrido. Esas películas poden subir moito a súa recaudación coa nominación, como lle pode pasar este ano a “Handia” coas súas 13 candidaturas.

Paulo Trancoso (Academia portuguesa).– En Portugal tamén se nota algo. Os filmes que triunfan nos premios Sophia adoitan ser exhibidos de novo na Festa do Cinema, un evento que organizan os exhibidores para dinamizar a asistencia ás salas, similar ao que se fai en España. Así que si, isto supón un impulso maior. Como comentei antes, no noso caso os premios son importantes, porque tratamos de diversificalos e damos moitos a distintos valores, incluíndo os novos, as escolas, as mulleres… e ademais son unha ferramenta de promoción internacional. Nós traballamos desde o principio coas Academias europeas e iberoamericanas, formamos parte da recentemente creada FIACINE (Federación Iberoamericana de Academias de Cine), e participamos nos premios Platino, así como tamén enviamos sempre películas aos premios Goya, aos Oscar e aos Ariel de México.

Joan Bas (Academia catalá).- Adamais da propia gala, en Cataluña temos montado o Ciclo Gaudí, para facer que o cinema vaia á poboación. Un día á semana promovemos que unha película catalá se proxecte nunha localidade distinta, normalmente os xoves. Isto ten unha aceptación moi boa, cunha media duns mil espectadores por semana, que ademas está a dinamizar os cines nestas vilas: mesmo nalgún caso fixo que reabra algún cine que está cerrado, para acoller estas proxeccións que teñen tan boa aceptación. Isto ten pasado en Badalona e noutros sitios, e cremos que é moi bo tamén para o sector da exhibición.

Jesús Marco (Academia aragonesa).- No noso caso a creación dos Premios Simón tamén nos axudou a que entre a empresa privada no seu financiamento, e máis desde que os empezou a retransmitir a televisión aragonesa. Iso si, todo o diñeiro que conseguimos ao longo do ano entre axudas do Goberno autonómico e as cuotas dos socios acábano absorbendo os premios; quédanos pouco para o resto, e gustaríanos que non fose así, por iso seguimos loitando para podermos tener un remanente maior co que facer máis actividades, e sacar adiante novos proxectos.

Outro tema que está sobre a mesa es de qué forma integrar nas Academias o cine con outras disciplinas audiovisuais, porque si que é certo que os profesionais en moitos casos sono do cine e da televisión. Aquí hai Academias como a nosa que son de audiovisual, e outras que son só de cine. Como vedes esta relación entre cine e televisión?

Paulo Trancoso (Academia portuguesa).– A nosa Academia de momento es só de cine, pero hai una presión grande para que se transforme nunha BAFTA, é a nosa referencia. Gustaríame saber as vosas experiencias neste sentido. Nós fixemos recentemente un inquérito aos nosos socios e hai unha maioría aberta a esta integración de cine e televisión.

Carlos Ares (Academia galega).- En Galicia a Academia é de cine e televisión, de audiovisual en xeral. Tamén o son os premios, pero estamos abertos a revisar isto no futuro e a crear dúas entregas de premios diferentes.

Javier Paisano (Academia andaluza).- A nosa, que está empezando, xa sería unga Academia de cine e das artes audiovisuais. Cine e televisión.

Joan Álvarez (Academia española).- Cando eu entrei na Academia presentei unha estratexia a tres anos, e unha das propostas era imitar o modelo de BAFTA, con cine, televisión e videoxogos. A xunta directiva viu esta idea con simpatía. Mais en España hai que mover montañas moi grandes para transformar isto, porque xa hai unha Academia de Televisión, porque os videoxogos van por outro lado completamente distinto, e porque as televisións son un mundo á parte. Supoño que en Portugal tamén.

Paulo Trancoso (Academia portuguesa).–  Si, pero os profesionales ao final móvense polos dous ámbitos, e por iso nós temos cambiado de idea nestes seis anos. Claro que en Portugal non hai Academia de Televisión, e iso facilita moito as cousas. Polo de agora este ano nos Sophia imos incluír por primera vez un premio para series  e películas para televisión.

Javier Paisano (Academia andaluza).- De todos xeitos eu creo que, aínda que a Academia sexa para cine e televisión, os premios deberían estar separados, coma nos BAFTA. Na nosa futura organización ímolo formular así.

Ademais dos premios, en que outros proxectos estades traballar nas Academias?

Joan Álvarez (Academia española).-  Vimos de crear a Fundación Academia para levar a cabo unha serie de proxectos que vaian máis alá dos premios e se realicen durante todo o ano, de forma que se podan financiar e esponsorizar de maneira independente, potenciando a marca Academia, non só a marca dos Premios Goya. Temos asinado tres proxectos moi importantes que deseñamos e negociamos con distintas institucións para o seu financiamento, cóntovolos brevemente:

Co concello de Madrid estamos a organizar un encontro internacional baixo o título “Todos los cines del mundo”, no que imos convidar a todas as Academias e as asociacións que conceden premios equivalentes aos Goya. Será, por un lado, unha reunión dos seus representantes (como esta pero de todo o mundo) e a nosa proposta é que se estude crear unha asociación ou federación internacional de Academias de cine, que aínda non existe. De feito presentamos o proxecto á UNESCO para que o considere dentro do seu programa para o fomento da diversidade cultural. E, por outro lado, queremos facer unha mostra coas películas que gañan o premio principal en cada unha das Academias. Con isto o que pretendemos é mostrar a enorme diversidade que ten o cinema neste momento. Parece que vivimos co esquema de Hollywood por un lado e o cine do noso país por outro, ou como moito miramos a Europa ou a Latinoamérica, pero o cine que se está a facer en India, Corea, Tailandia ou Nixeria é tamén moi interesante, e esa é a pluralidade que queremos mostrar con este encontro.

Outro proxecto que temos en marcha, cun financiamento importante que pode chegar a ter un millón de euros, é un fondo de apoio á creación nova, que vén de marcas comerciais e que ten unha desgravación fiscal dun 90%. Isto púidose facer grazas a que o Ministerio de Facienda todos os anos cualifica como plan especial de desgravación unha serie de acontecementos, como por exemplo o ano Cervantes. Este ano vaise incluír aí una liña de  apoio especial aos creadores novos e mais á promoción e o estudo do patrimonio cinematográfico español. Así, imos usar esta fórmula para crear un fondo que se destinará ao financiamento dunha ópera prima. Agora estamos constituíndo o xurado e vendo a fórmula administrativa, porque non pode ser diñeiro para un produtor. O proxecto prodúceo a Fundación, por dicilo así, e calquera retorno económico un diñeiro que regresa a nós de xeito que o fondo pódese retroalimentar co que se obteña.

O terceiro proxecto que temos, co Ministerio de Educación, é o deseño e creación dun portal educativo do cine español para nutrir con 100 películas, coas súas fichas didácticas, os 300 centros educativos (escolas e institutos) que dependen do Ministerio que ensinan español en todo o mundo. E queremos que isto se poida ampliar aos colexios e institutos de España. Estamos a negociar con EGEDA para que fixe uns dereitos especiais para o uso legal de películas nas escolas. O seguiente paso é negociar con todas as autoridades educativas, que son as 17 comunidades autónomas, ademais do Ministerio, para tratar de que haxa un programa nos centros educativos con este canon de cen títulos, algo así como unha materia de cine, que non está contemplada dentro do currículo na LOMCE, pero que si que contempla competencias relacionadas co cine que se poden integrar noutras materias: artes plásticas, literatura, etc.

Jesús Marco (Academia aragonesa).- Isto é algo que tamén en Aragón estamos a potenciar moito, que non só a nosa actividade sexa organizar os premios Simón, porque se fose así a Academia non tería razón de ser. E temos conseguido que para este próximo ano o Goberno de Aragón nos dea cartos para outras actividades: talleres, formación e outros proxectos. É unha loita que desde o momento en que fun nomeado presidente quixen conseguir. Agora imos intentar convencer as empresas privadas para que nos apoien economicamente non só para os premios, de forma que poidamos facer máis cousas.

Paulo Trancoso (Academia portuguesa).- Máis alá da área de premios, na nosa Academia temos unha área expositiva, porque nos parece importante facer todos os anos unha grande exposición. Fixemos unha sobre os carteis na cinematografía portuguesa, e en xaneiro inauguramos unha mostra sobre Raúl de Caldevilla, un cineasta visionario portugués de principios do século pasado, que facía tamén os carteis das súas películas. Imos facer a exposición deses carteis integrada cunha retrospectiva dos seus filmes na Cinemateca.

Tamén temos outras iniciativas ligadas á formación, como “A Quatro Mãos” un encontro para a escrita de guión de cine e televisión en portugués, que inclúe masterclasses con figuras de recoñecemento mundial; ou a internacionalización, como “Pasaporte”, onde convidamos a directores de casting de varios países para que coñezan os nosos actores e actrices. Isto funcionou moi ben, ten feito que vaian moitos actores para series e películas internacionais, e tamén serviu para achegar intérpretes novos á Academia.

Carlos Ares (Academia galega).- No noso caso conseguimos que o ano que vén vaia ser o primeiro ano no que os premios Mestre Mateo non leven o 70% do noso orzamento, imos facer máis cousas ao termos ampliado o convenio con Concello da Coruña para montar a Oficina de Cooperación Audiovisual, que será una entidade de apoio e asesoramiento a creadores.

A nosa intención tamén é diversificar a nosa actividade, e temos varios proxectos recentes que van neste sentido, como a SEMUA (Semana das Músicas do Audiovisual), que é unha semana con concertos de compositores galegos e de fóra, con repertorios baseados nas súas músicas para cine e televisión. Ou os Premios María Luz Morales para a investigación en audiovisual, que estreamos en 2017. Tradicionalmente tamén organizamos obradoiros e masterclasses, sobre todo dirixidas a profesionais, pero tamén tratamos de achegar a nosa profesión a colexios e institutos a través dos Encontros Mestre Mateo, nos que levamos os finalistas en distintas categorías a que dean charlas por centros de toda Galicia. Neste sentido, queremos facer aínda máis cousas para a xente nova, relacionadas coa formación audiovisual. Aquí hai unha materia de audiovisual no bacharelato de arte, que se imparte nuns pocos institutos de Galicia, e hai profesores que pola súa conta fan contidos e proxectos moi interesantes. Queremos prestarlles atención, coñecer mellor o seu traballo; a nosa idea é xuntar esta xente e ver qué podemos facer con eles en clave de educación audiovisual.

Joan Álvarez (Academia española).-  Pois traballemos xuntos. Eu coido que sería interesante que rematemos este encontro pensando en qué podemos facer en común, estaría moi ben establecer unha plataforma de colaboración.

Jesús Marco (Academia aragonesa).- Eu transmítovos o desexo de que a próxima reunión de Academias a fagamos en Zaragoza, convídovos formalmente a facelo alí e buscar unha data, de hoxe nun ano.

Joan Álvarez (Academia española).-  A idea que vos quería propor é a de crearmos unha rede de Academias, inspirándonos na que xa teñen, por exemplo, as filmotecas do país. Penso que é un modelo a considerar: crearmos unha rede de intercambio de información, colaborarmos en proxectos, mesmo eu diría que considerasemos o proxecto de cinema e educación, que é algo que nos atinxe a todos, e aí podemos atoparnos con moita facilidade.

Joan Bas (Academia catalá).- É una idea estupenda. A decisión terá que pasar polas xuntas directivas de cada Academia, pero desde logo parécenos un camiño necesario.

Carlos Ares (Academia galega).-  A plataforma pode ser moi útil para estarmos tamén pendentes de outros asuntos, como o Estatuto do Traballador/a da Cultura. Nós presentamos hai dous meses una ponencia nunha comision de traballo do Congreso dos Deputados sobre isto. Temos que facer seguimiento porque en marzo está previsto que o resultado desta comisión pase ao pleno do Congreso para ser debatida.

Joan Álvarez (Academia española).- Desde a Academia estamos tratando de propor un gran pacto social polo cine e a cultura, no que nos gustaría convidarvos a colaborar. Trátase de promover a importancia do cine na nosa sociedade, e gañarmos de novo o público, que é o gran reto que temos por diante.

Carlos Ares (Academia galega).- Traballemos, pois, nestas liñas: fomentar a educación no noso cine e na cultura audiovisual, promover a igualdade de xénero na nosa profesión, así como a diversidade cultural que achega o cine nos distintos territorios. E realizarmos accións conxuntas para promocionar de forma interna e externa o noso audiovisual. Formulemos esa plataforma, non só a nivel estatal senón tamén dialogando con Portugal; temos moitos retos que compartir e experiencias das que aprender unhas Academias das outras, como se puido ver hoxe aquí neste primeiro encontro.

Quedamos daquela emprazados a concretar formalmente esta rede ou plataforma de colaboración. Ficou clara a intención de facer que este encontro non sexa puntual, que a colaboración se extenda ao longo de todo o ano e que se manifieste de forma presencial o vindeiro ano en Zaragoza. Moitas grazas a todos por participar.

Fariña: un equipo galego á conquista do prime-time estatal

Unha rodaxe de case seis meses na costa galega, un elenco coral composto por Javier Rey, Tamar Novas, Marta Larralde, Carlos Blanco, Morris, Cristina Iglesias, Celso Bugallo, Xosé Antonio Touriñán, Fran Lareu e ata 120 actores case todos galegos, igual que o director, Carlos Sedes, o equipo técnico, a produtora (Bambú) e o libro do que parte, “Fariña”, o relato xornalístico no que o coruñés Nacho Carretero contou para o gran público a historia do narcotráfico en Galicia, ao mesmo tempo que a serie “Narcos” arrasaba en Netflix.

Confluíron todos estes elementos para que o produtor Ramón Campos, que xa escribira o guión do telefilme “Entre Bateas” (Jorge Coira, 2003) contando a historia de dous rapaces da Arousa que poderían ser Sito Miñanco e Laureano Oubiña, se animase a poñer en marcha esta ambiciosa produción que se esterá nos vindeiros meses en Antena 3. As fotos que trascenderon da rodaxe e da caracterización dos actores (especialmente Morris como Manuel Charlín), a ambientación na Galicia os anos 80, así como a enerxía que transmitía nas redes o seu equipo artístico, dan moitas ganas de que chegue esta estrea.

A sombra da lei: un thriller de gangsters dos anos 20 rodado en varias cidades galegas

Outra das rodaxes importantes do 2017 foi a da nova longametraxe de Dani de la Torre (“El desconocido”), producida de novo por Vaca Films, coa coprodución tamén de Atresmedia. Esta historia ambientada en 1921 foi filmada durante 8 semanas, primeiro en Barcelona e despois en Lugo, Monforte, Pontevedra, A Coruña e Santiago de Compostela, con máis de 80 decorados de época. No reparto, Luis Tosar, Michelle Jenner, Vicente Romero, Ernesto Alterio, Paco Tous e Manolo Solo para dar vida a un guión escrito por Patxi Amezcúa (“Atrapa la bandera”) sobre os convulsos anos 20 do século pasado en España, con violentos enfrontamentos nas rúas entre matóns e anarquistas. Un ‘thriller’ de época para o que Dani de la Torre se mergulla no mundo dos gángsters, aproveitando de novo a súa terra como plató para contar unha historia chea de acción e suspense. A súa estrea está prevista para finais do próximo verán.

Trote, a posta de ‘longa’ de Xacio Baño

Logo de ser recoñecido como un dos nosos cineastas máis estimulantes, só co seu traballo en curtas como “Anacos”, “Ser e voltar” ou “Eco”, Xacio Baño enfrontouse o pasado verán á rodaxe da súa primeira longametraxe, producida por Frida Films (“María y los demás”). “Trote” conta a historia de María, unha muller duns trinta anos que se atopa nun punto vital no que debe decidir se comportarse como se espera que faga ou sacar o seu lado animal e  escapar. Co curro da rapa das bestas de Amil como pano de fondo, esta historia familiar e de poucos personaxes promete ofrecernos grandes interpretacións tanto da súa actriz protagonista, María Vázquez, como de Diego Anido, Celso Bugallo e Tamara Canosa, que completan o reparto. O filme, rodado en galego, estrearase con probabilidade en San Sebastián, xa que foi no marco dese festival onde Xacio Baño puido completar a escrita do guión, dentro do programa de residencias Ikusmira Berriak.

As estreas que veñen

Outra das longametraxes máis agardadas deste 2018 é “Tempo vertical”, de Lois Patiño, rodada na primavera pasada entre terras de Monforte e Camariñas. Producida por Zeitun Films e Amanita Films, o filme está a medio camiño entre a ficción e o documental e protagonízano tres actrices non profesionais que encarnan a tres mulleres capaces de moverse mentres o tempo semella suspendido. Está por ver se a nova cinta de Patiño logra, quizais, estrearse en Locarno, certame onde a súa anterior longa, Costa da Morte, iniciou un espectacular percorrido por festivais de todo o mundo, que oxalá se poida repetir con “Tempo vertical”.

Pendentes tamén de estrea, aínda que xa en plena fase de festivais, son “A estación violenta” o debut na longametraxe de Anxos Fazáns, producida por Matriuska, que se puido ver no Festival de Sevilla; “Dhogs”, de Andrés Goteira, que foi unha das sorpresas nos últimos festivais de cine de Bos Aires (o prestixioso Bafici) e en Sitges; e “Trinta lumes”, de Diana Toucedo, que abriu este ano o OUFF, rodada nas montañas do Courel. A distribución destas tres fitas en salas comerciais é aínda unha incógnita, pero o seu éxito nestes primeiros festivais augúralles un percorrido interesante.

Polo de agora as tres entrarán na carreira polo premio á mellor longametraxe nos Mestre Mateo 18, xunto coa ópera prima das irmás Sonia e Míriam Albert-Sobrino (Also Sisters) “A historia dun satélite”, e as películas para televisión “Os fillos do sol”, producida por Portocabo coa dirección de Ramón Costafreda e Kike Ruiz Claverol, e mais  “Juana de Vega, vizcondesa do arado”, de Zenit Televisión estreada xa pola Televisión de Galicia.

No capítulo de tv-movies pendentes de estrea, temos a mencionada “Fillos do sol” e tamén a miniserie “Contou Rosalía”, o último traballo de Zaza Ceballos, especializada nos últimos anos en levar á pequena pantalla as biografías de mulleres destacadas do noso país. “Contou Rosalía” é a primeira ficción que conta a vida de Rosalía de Castro, a quen interpreta Melania Cruz, con Fran Lareu no papel de Manuel Murguía.

Tamén prepara a súa distribución a longametraxe de ficción “Nove de novembro”, o primeiro filme en galego que centra a súa historia na comunidade LGBTI. Esta historia de desamor ambientada en 1989 supón a ópera prima de Lázaro Louzao, rodouse na Coruña e na Mariña lucense e está protagonizada por Brais Yanek, Ademar Silvoso e Sabela Arán. Produciuna Costura Films cun forte empurrón de microfinanciamento en Verkami. 

No terreo da non ficción, presentouse hai unhas semanas no festival de Xixón “Nocturno”, unha longametraxe dirixida por Álvaro Fernández Pulpeiro (Foz, 1990) que retrata a convivencia deste novo cineasta cos mariñeiros do pesqueiro Ilha Brava, de bandeira portuguesa, con capitán galego e traballadores indonesios e senegaleses. Este filme supón a primeira incursión na produción de longametraxes de A Cuarta Parede Films, unha produtora irmá da publicación de crítica de cine A Cuarta Parede, impulsada por Víctor Paz e o propio Fernández Pulpeiro.

Temos varios documentais moi agardados pendentes de estrearse neste 2018, como son “Versogramas”, o traballo de Esferobite canda Celia Parra que explora o xénero da vídeopoesía cunha perspectiva galega e internacional; “Nación de Muchachos”, o documental no que Javi Camino reconstrúe a historia do Circo de los Muchachos a partir dunha inxente cantidade de material de arquivo; ou “A batalla descoñecida”, de Paula Cons, que indaga no que se coñece como a ‘batalla do volframio’ durante a Segunda Guerra Mundial, nun traballo que competiu na pasada edición da Seminci e que continúa a pesquisa documental iniciada para a película “Lobos Sucios” de Simón Casal, tamén producida por Agallas Films,

E está a piques de estrearse, en plataformas dixitais, “Santoalla”, o documental norteamericano que narra en clave de thriller as circunstancias da desaparición e morte do holandés Martin Verfondern hai uns anos en Petín de Valdeorras, xusto na aldea onde se rodou “Sempre Xonxa”. Outro documental ao que lle agarda un interesante percorrido internacional é “Post-Truth Times: We the media”, o filme no que Héctor Carré dá un repaso ao que significa o xornalismo en tempos da post-verdade, e que se puido ver xa no OUFF e no Raindance de Londres.

Tamén se puido ver este outono en Valladolid e en Ourense “Entre la ola y la roca”, longametraxe documental, que segue as vidas de varios percebeiros na Costa da Morte, feita por un grupo de estudantes da ESCAC co director Manuel Lógar á fronte. Pola súa parte, Social Docs está coa postprodución de “O desafío do Sil”, un documental sobre os encoros construídos no río Sil a mediados do século pasado, dirixido por Domingo Díaz. Esta produtora prepara tamén un documental sobre a vida de Tomás Fábregas, activista coruñés que loitou contra o SIDA nos Estados Unidos ata a súa morte por esta enfermidade en 1994.  E Frida Films coproduce “Gallo”, a ópera prima de Antonio Díaz Huerta, un documental sobre un surfista cego, Aitor Francesena, que acaba de finalizar parte da súa rodaxe en San Diego (California).

Probablemente o 2018 sexa un ano importante para animación galega, coa posible candidatura de “Psiconautas, os nenos esquecidos”, de Alberto Vázquez, aos Oscar de Hollywood. Polo pronto xa entrou na shortlist das 26 longas de animación que poderán votar os académicos. Outros pesos pesados como son o equipo de “Engurras” volven á carga con “Memorias dun home en pixama”, que adapta o cómic homónimo de Paco Roca, nesta ocasión co vigués Carlos Fernández na dirección, producida entre outros por Manuel Cristóbal e Ángel de la Cruz, tamén coguionista. A película combina un 80% de animación cun 20% de imaxe real, na que Raúl Arévalo e María Castro encarnan os protagonistas desta comedia romántica sobre as relacións de parella, afastadas dos patróns convencionais.

Agardamos tamén a nova longametraxe de animación de Ficción Producciones, “Dia de Mortos” con Carlos Gutiérrez e Mamen Quintas na dirección e na produción executiva, respectivamente. Un filme para toda a familia que conta as aventuras dunha pequena orfa mexicana na tradición do día dos mortos. Ficción continúa así a senda de “Maimiño” e o éxito da súa producion para televisión “Tutu”, que se emite en Clan TV, mentres prepara tamén para TVE unha miniserie de animación en coprodución con Cuba, co título “Una casa en amargura”.  

No mundo da curtametraxe tamén se agarda a presentación de “Mouras”, a última produción de Miss Movies dirixida por Olga Osorio, e dos últimos traballos de novos talentos como Adrián Canoura, Lucía Estévez, Ángel Filgueira ou Xiana Gómez Díaz, mentres se seguen a mover por festivais as pezas de Hugo Amoedo (“Europa”), Claudia Costafreda (“Néboa”), Tono Mejuto (“Quiasma”), Fon Cortizo (“Aysha”), Noemí Chantada (“A muller invisible”), Iván Nespereira (“Nueva Galicia”), ou Jaione Camborda (“Rapa das bestas”), con mención especial a “Matria”, a curta de Álvaro Gago que competirá en xaneiro no festival de Sundance, e a “M.”, de Ángel Santos, que colleu maior relevancia tras o pasamento en decembro do seu protagonista, o escultor pontevedrés Manuel Moldes.

Próximas rodaxes

No 2018 teremos a varios cineastas galegos filmando de novo na súa terra: Óliver Laxe continúa coa produción de “Aquilo que arde”, que se rodará na montaña de Lugo, aínda que parte da metraxe xa se filmou durante os incendios do último ano. O filme adéntrase no tema dos incendios en Galicia, no que será a terceira longametraxe do director, producida nesta ocasión por Miramemira, e a primeira que roda en Galicia.

Outro que regresa é Eloy Enciso, para rodar “Longa noite”, logo dunha estadía na universidade de Harvard, en Boston, cunha bolsa que lle permitiu traballar neste proxecto que busca explorar a escuridade da noite na natureza, e que está producido por Beli Martínez (Filmika Galaika). A produtora, que está detrás tamén de “Arraianos”, anterior filme de Enciso, e doutras moitas películas do Novo Cinema Galego, prepara tamén a rodaxe de “Eles transportan a morte”, longametraxe da compostelá Helena Girón e do canario Samuel Delgado, que se propoñen mezclar narración y experimentación para explorar a fuxida de tres tripulantes dunha expedición capitaneada por Cristobal Colón.

Frida Films tamén prepara a segunda longametraxe da ferrolá Isabel Ayguavives (“El árbol magnético”), que se titula “Semana grande” e contará a historia dos variopintos inquilinos realoxados polos servizos sociais no céntrico e decadente Hotel Dulcinea.

Moi agardada é tamén a rodaxe da primeira longa de Jaione Camborda, “Arima”, unha enigmática e evocadora historia de mulleres con tintes de realismo máxico, que prevé a súa rodaxe en Mondoñedo este ano. Camborda é tamén coguionista da nova longa de Alfonso Zarauza tras “Os fenómenos”. O seu título é “Ons” e prevé completar o seu financiamento para rodarse tamén este ano na illa de Ons. Os dous títulos están producidos polos seus directores, a través de Esnatu Zinema e de Maruxiña Film Company, respectivamente.

Seguindo coa ficción, Ignacio Vilar vén de anunciar a produción da súa nova película, “María Soliña”, que se inspira na personaxe histórica do século XVI condenada pola Inquisición en Cangas do Morrazo por practicar, supostamente, a bruxería. Será, porén, unha revisión actualizada desta figura no século XXI, cunha actriz descoñecida ata agora, Andrea Santos, como protagonista do filme, que se rodará en Cangas a finais deste 2018.

Tamén están en preparación “As dez últimas”, dirixida por Chema Gagino, con guión e produción de Ángel de la Cruz, que conta a historia dunha cuadrilla de xubilados, compañeiros de xogar ao tute. Pola súa parte Paula Cons está a sacar adiante o seu proxecto “O Santa Isabel”, un thriller que conta a fazaña de tres mulleres que se lanzaron ao mar a salvar os supervivintes dun buque naufragado na Illa de Sálvora en 1921, producido por Agallas Films.

Outra longametraxe en produción é “La niebla”, de David Hernández, a partir dun guión de Toño Carballal e o propio director, que está a sacar adiante coa súa produtora Adarme Visual, e con Analía G. Alonso na produción executiva. No reparto poderemos ver actores e actrices como Fran Paredes, Isabel Naveira ou Mariana Carballal.

En clave máis comercial, este ano tamén veremos o debut do coruñés Pedro C. Alonso, veterano realizador de publicidade en Galicia, á fronte do thriller “Feedback”, un proxecto de Vaca Films a partir dun guión de Alberto Marini (“O descoñecido”). Faino en coprodución con Ombra, a produtora de Jaume Collet-Serra, con quen tamén preparan o remake en inglés de “Secuestrados”, unha das primeiras longas que produciu Vaca Films, dirixida en 2012 por Miguel Ángel Vivas. Ademais, a empresa de Emma Lustres e Borja Pena prepara tamén “Quien a hierro mata”, un guión de Juan Galiñanes e Jorge Guerricaechevarría que rodará este ano o director Paco Plaza.

Outra das producións que veremos rodarse en 2018 é “As troitas cantan ao mencer”, opera prima de Alexia Muiños, con Abano Producións, que se rodará en 3D estereoscópico. A produtora de Chelo Loureiro ten ten pendente de estrea “The Neverending Wall”, curtametraxe de Silvia Carpizo. En desenvolvemento, a próxima longametraxe das Also Sisters, e a longa de Isabel Herguera “El sueño de la sultana”, xunto coas próximas curtametraxes de David Fidalgo (“Homomaquia”), e Maria Manero (“Patchwork”).

No terreo do documental, varias longas están en proceso de produción, como “Manoliño Nguema”, de Waka Films e Filmika Galaika, unha historia de migración sobre o ‘pai’ do teatro en Guinea Ecuatorial, ou o filme “A media voz”, das cubanas Patricia Pérez e Heidi Hassan, producido por Matriuska. A realizadora Ruth Chao tamén regresa ao documental científico con “O futuro da mente”, que abordará retos da neurociencia como o mapeo do cerebro, producido por Agallas Films.

En canto á produción de televisión, o proxecto de maior envergadura que veremos rodar en 2018 será a serie “Hierro”, unha produción de Portocabo para Movistar Series, con guión de Pepe Coira, Araceli Gonda, Alberto Marini, e Jorge Coira, que asumirá a dirección. Trátase dun drama policial que se desenvolve no lugar máis afastado do continente europeo, a illa canaria de El Hierro, e que formará parte do paquete de series de produción propia que o canal de pago empezou a producir este ano, no que promete ser unha aporta pola calidade e o risco máis alá das limitacións do prime-time televisión xeralista.

Zenit Televisión prepara “Elisa e Marcela”, unha miniserie sobre a parella coruñesa de inicios do século XX que foi primeiro matrimonio homosexual, e que dirixirá Isabel Coixet, no que é un vello proxecto cinematográfico da directora que parece que por fin pode ver a luz na televisión. Neste eido das miniseries históricas, Vaca Films e Portocabo anunciaron este ano que se unirán para producir a serie “Garbo, el espía que engañó a Hitler”, que contará as peripecias do famoso axente dobre español, que estivo casado coa lucense Araceli Carballo.  

Matriuska Produciones tamén aspira a producir ficción televisiva, e ten en carteira “As crisálidas”, unha miniserie de autor creada por Samuel Lema, e que protagonizarían Fernando Epelde e Nerea Barros.

Para a TVG Zopilote están a preparar unha nova serie cómica, de título provisional “Os mariachi” que se formula como un falso documental ao estilo de “Modern Family”, con episodios breves nun formato similar ao de “Era Visto”.  “Auga Seca” e “Cuñados”, de Portocabo, son outros dos proxectos de serie que están en desenvolvemento para unha futura estrea na nosa televisión.

E no que se refire a webseries, prevese que Porco Bravú rematen de rodar a primeira temporada de “Peter Brandon”, a serie que saíu do concurso de proxectos do Carballo Interplay en 2016 e que conta a vida do alter ego do cómico Pedro Brandariz. Queda aínda por ver o resultado do proxecto gañador deste ano, titulado “Hai vida en Bran?”, dirixida por Ángela Andrada e con Isabel Blanco formando parte do elenco, que está en plena fase de rodaxe.